دنیا نه یالان تاپماجادیر؟ - شعراز استاد شهریار

دنیا نه یالان تاپماجادیر؟ - شعراز استاد شهریار
وبسايت خبري تحليلي نداي آذربايجان

دنیا نه یالان تاپماجادیر؟ - شعراز استاد شهریار

دنیا نه یالان تاپماجادیر؟ - شعراز استاد شهریار

ایل کئچدی، باهار اولدو، خبر یوخ گولوموزدن                    گول آچمادی، قووزانمادی سس بولبولوموزدن. 

بایرام گونوموز، یاسلى گؤروشلرله کئچر کن                   شادلیق نه اوماق بیز آییمیزدان ایلیمیزدن

تقویم آلابیلمم اله، گؤردوم منه تقویم                           «گؤزداغ» دىکى (تقویمى) ده گئتدى الیمیزدن.

بیز باغچامیزى بئلیه بیللیک؟ داهاهیهات!                     نایمید اجلین بئلداری وورموش بئلیمیزدن

(تقویمى) اولاردان دی کى، یاددان چیخابیلمز                یاددان نئجه چیخسین، آدى دوشمور دیلیمیزدن

ائل ایچره، باشى بیریئره گاهدان اوییغاردى                   اوگئتدی ، ییغینجاق دا ییغیشدی ائلیمیزدن

یولداش سپه لندى، ائله بیل سام یئلى اسدى             سرسام دى قالان بیزلره، بوسام یئلیمیزدن

دنیا نه یامان تاپماجا دیرباش چخاران یوخ                     بیزباش تاپاق آنجاق، بوقوبول- منقلمیزدن.

(تقویمى) کیمى دوز کیشى؟ هیهات تاپیلماز               بیر شمع دى کى، کؤچدو بیزیم محفیلیمیزدن

اوچ نازلى بالا، همسر ایله قالدیلا- باشسیز                 یانساق دا اود ال چکمیه جکدیر کولوموزدن.

بیر (کافیه) اوندان باجارى یادگار اولسون                      باش یولمادا، بیرتئلدی قالان کاکیلمیزدن

ائل بیرده دئسین: «سئل سارانى قاپدى قاچیرتدى»      آغلاشدى بولودلاردا بوداشقین سئلیمیزدن

بیر مزرعه دیر (شهریار) ین عومرو، نه حاصل                 سئل، قویمورو بیرچؤپ ده قالا حاصیلیمیزدن




لغت نامه ترکی

زبان آذربايجاني،زبان بخش اعظمي ازشمال غرب ايران استانهاي آذربايجان شرقي،آذربايجان غربي،اردبيل،زنجان وحتي بخش هاي قابل توجهي ازمناطق مركزي ايران ازجمله تهران،كرج،قزوين،همدان،استان مركزي،گيلان وخراسان است.

اين زبان درخارج ازايران زبان رسمي جمهوري آذربايجان ومناطق گسترده اي ازگرجستان،داغستان،ازبكستان،قزاقستان،واكراين است.

تركي آذربايجاني يكي ازشاخه هاي تركي جنوبي است كه مي توان آن رادرگروه غزوغز-سلجوق نيزقرارداد.اين زبان اززيرشاخه هاي زبان اوغوز كه زبان ساكنان آسياي مركزي بودندمحسوب میشود.

دانلود لغت نامه ترکی




تورکجه بایاتی(دوبیتی های ترکی)

داغدا اكين اولماز /اكين اولسا بيچين اولماز /دنيادا مين گوزل اولسا/بيرئ سنين تكين اولماز



آغ آلمـا قـیـزیـل آلــمـا نیمچه یَه دوزول آلما                           

چیرکین آل،اصیل اُلسون بد اصیل گوزَه ل آلما


آغ دَسمالین مندَه دیـر سَرمیشم چمنده دیـر

عالم گوزه ل نن دولسا مَنیم گوزیم سنده دیر



عزیزیم گول آلاندا ساچا سونبول آلاندا

یاریم یادیمـا دوشَر الیـمَه گــول آلانـدا




داغـلارا اَکـدیـم لالا الـه آلـدیـم پیــیـالا

هئچ گورونوب دونیادا ظلم ائوی آباد قالا؟



آغـلارام آغلار کیـمی دردیم وار داغلار کیمی

خزه ل اولوب توکولدوم ویـرانـا بـاغـلار کیـمی



یار منه باخدی گئتدی قلبیمی، یاخدی گئتدی

آغلاماقدان گؤز یاشیم سئل کیمی آخدی گئتدی



اوجاغی یاخشی قالا اودون قوی یاخشی قالا

نَه اولار بو دونیادا پیس ئوله، یاخشی قالا



الـیـنـده گـؤزه ل آلـمـا توتوبدور گؤزه ل آلما

ائل چیرکینین آل، عاشیق حـیـاسـیـز گـؤزه ل آلـمـا



عاشیق ناچار آغلاما پیس گون کئچر آغلاما

فـلک باغـلی قاپـینـی بـیرگون آچـار آغلاما



دورمـا قاپی دالیـنـدا گؤزوم قالدی خالیندا

گـئـدیـم آناما دئـیـیم گـلیـم قـالـیم یـانیـندا



لای لای دئدیم گونده من کؤلگه ده سن، گونده من

ایلده قوربان بیر اولسا سـنه قـوربان گونده من



لای لای دئدیم اوجادان چئخسین سسیم باجادان

آلله سـنی ساخلاسـین بوغـمادان، قیزیلجادان



آل کمری بئل باغلا ساچلارینی تئل باغلا

نَه یادا سیرّینی وئر نَه نامرده بئل باغلا



یامان گون کئچر گئدر عؤمرومو بیچر گئدر

دونـیادا غـم شـربـتـین هـرگـلـن ایـچـر گـئـدر



من عاشـیق دالداسـینا مرد ایگید دالداسینا

نامرد آصلان اولسادا سئـخیلما دالـداسینا



عزیزیم وطن یاخـشی کؤینگی کتان یاخشی

غربت یئر جنّت اولسا یئنه ده وطن یاخشی



عاشیقم، وطن آغلار منه هر یئتن آغلار

غریبلیکده ئوله نـین حالینـا کفن آغلار



من عاشیق، قازان آغلار اود یانار، قازان آغلار  

غربت یئرده ئوله نین قبرینی قازان آغلار



امام زاده باغلاري،ياشيلدي ياپراغلاري،نذريم قبول اولسون،ياندريم چراغلاري



گويده اوچان قوش اولسون/ايچديگين سونوش اولسون/ليلي ئه خبرورين/مجنون گليرخوش اولسون



بوردان بيرآتلي گچدي/آتين اوينادي گچدي/آي كيمي شفق ساچدي/گون كيمي باتدي گيچدي



لاي لاي دييم ياتاسان/قزل گوله باتاسان/قزل گولون ايچينده/شيرين يوخوتاباسان



هامي ياتيب سنده يات/دينجل قوزوم تزبوي آت/صبحون خيره آچيلسن/سنه گولسون بوحيات


لاي لاي دئديم آدينا/حق يتيشسين دادينا/بوياباشاچاتاندا/مني ده سال يادينا.



دوشموشم عشق اودونا رحم ائیله اینسان سان اگر/بوقدر ناز ائیله مه سوملی جیران سان اگر/ره عشقونده سنون خیلی زماندیر گزیرم/منی اولدور قوتاریم حاکم زیندانسان اگر


                            آغـــــــــلایارلار ،گـــــولرلر
                            گـــؤز یاشـــینی ســیلرلر
                            گـــئچن گــونون قــدرینی
                            گــــلن گـــــونده بــــولرلر



 

                           سو گلر آخار گئدر
                           وریانی ییخار گئدر
                           بو دنیا پنجره دیر
                           هر گلن باخار گئدر



                          بو داغلار اودا یانسین
                          اوت توتسون اودایانسین
                          یاریما گئدین دئیین
                          من یاندیم اودا یانسین



                         غنچه لر گوله دوندو
                         گوز یاشیم سئله دوندو
                         دوستلاردان آیری توشدوم
                         ساحاتیم ایله دوندو



ال چک داها بو قلبیمی ویران اله مکدن/ عشقونده منی هر گئجه گریان اله مکدن/بیر یاره ویریبسان منه ای قامتی رعنا/ عاجزدی حکیملر منه درمان اله مکدن/ بیر درد قانان یوخدی منیم دردیمی قانسین/ یاندی جیگریم دردیمی پونهان اله مکدن



                       الیمده قلم آغلار
                       یازدیقجان کلام آغلار
                       بیر درده توشموشم کی
                       گؤردو کجه آنام آغلار



                      کباب یانار کؤز آغلار
                      دیل آلیشار سوز آغلار
                      یار _ یاردان آیری توشه
                      اورک یانار گوز آغلار



  حیدر بابا ارمو گولی سوسوزدی
باغری یانیب ، دیل دوداغی ، قئر دوزدی
بو گلینین ، یوخدی یأری ، یالقوزدی ! زامان بویو ، آخان چایا ، نه گلدی ؟
شیرین سویا ، آجی چایا ، نه گلدی ؟



  اولدوز گليب آي اولماز، بهار گليب ياي اولماز، نجيب لرين ايچينده هيچكس سنه تاي اولماز .

بی عطر سنبل اولماز/ بی نغمه بلبل اولماز/ دنیا بوتون گل اچسا/ سنین کیمی گل اولماز

محبت ياشا باخماز ... آغارميش باشا باخماز .... اگرگول گوزل اولسا،. باخان داغ داشاباخماز....

سو ايچيرم چاناخدان بال سوزولر دوداخدان اوزوم گله بيلمسم سلاميم وار اوزاخدان.

هرکسأ دوست دیدیم دشمن جان اولدومنه / دشمن اوزبختیمیده اینده عیان اولدومنه.

 

ياغيش ياغير داشلارا ،ديين اوچان گوشلارا ، آپارسين بيزدن سلام وفالي يولداشلارا.

قزلدان اولساقفسيم - ازادلوقا وارهوسيم - خاطرين استرم
عزيز - هرنقدروار نفسيم

دئمیشدیم؛ گئدرسن من اوللم سن سیز
سن گئتدون من اولمدیم!! باغیشلا منی !

گونده منه باش ووران ایندی منه داش وورور.
ایندی منه داش ووران اوزگحیف نون باش وورور.
اوزگه اگر داش وورا دردینه دوزمک اولار.
باخ بورا سوز بوردادی داشلاری یولداش وورور…

اورییمله باجارمرام او گوزحیف نون ویریلمشام
لیل سو کیمی آخیب گلیب چاتیب سنده دورولمشام
درد اورییمده آشیب داشیب غمده منن قوجاخ ب
آتما منی زامان چاشیب بو دنیادان یورولمیشام؟اورییمله باجارمرام او گوزحیف نون ویریلمشام
لیل سو کیمی آخیب گلیب چاتیب سنده دورولمشام
درد اورییمده آشیب داشیب غمده منن قوجاخ ب
آتما منی زامان چاشیب بو دنیادان یورولمیشام؟

 

بی وفا جانان یولوندا جان گویان دیواندور.شاهیدیم بو مطلبه شمعه یانان پرواندور.
شمع
یولوندا یانماغا,پروانه ایلر افتخار.شمع دیر بیچاره پروانه,عجب دیواندور.

سن سن حیاتمن معناسی سن سن سوگیمین رویاسی
سن سن دنیامین دنیاسی
سنی چخ ایستیرم کلم دلماسی

بیر دنیز دوشون سوسوز / بیر انسان دوشون موتسوز
بیر بهار دوشون چیچک سیز / بیرده منی دوشون سنسیز
هیچ الورمو؟

گل دونیانی بولوشدورک / دنیز منیم دالقا سنین
گونش منیم ایشیق سنین / هامّیسی سنین سنده منیم

عزیزیم آشا آشا / سو گلیر داشا داشا
بیر جانم وار ثروتیم / اودا قربان داداشا

داغدا پائیز اولاندا / ساری سنبل سولاندا
یارا ائلچی گوندررم / اون بئش یاشی دولاندا

گؤزوم قالدی او قاشدا / او پیکده او قاشدا
مجنون تک دلی گؤیلوم / گزیری داغدا داشدا

بیر گورچین کیمی دن سیزلمیشم! بولبولم یازدا چمن سیزلمیشم!
اوز دیارمدا وطن سیزلمیشم! هیچ بیلرسن نیجه سن سیزلمیشم!!!

 

محبت قوجالماز
عشق آزالماز
دوست آیرلماز
یاخچلیق یرده قالماز
دوست دوستی آتماز
یاریما اولسون سلام
قوی کی دییم بیر کلام
ایستییرم من سنی
ایسته منی والسلام

اگر بیز ایکیمیز ده یاپراق اولساق پاییز فصلینده من
سنن تئز یئره دوشه جاغام تا سن دوشنده سنی
اوز قوجاغیما آلیم .

گوروم شیر دنیادا پیر اولماسین
گوروم تولکو جنگلده شیر اولماسین
ستمکار خلقه امیر اولماسین
بوتون پاک اورکللر گوروم شاد اولا
مقدس آذربایجان دائم آباد اولا

سوگیلیم سن کی بیلیرسن بوغریب دنیا یالاندیر/اینانیرسان اوجا داغلار باشی چوخ شهلی دوماندیر/انسانین یاغشیلیقی تکجه بودنیادا قالاندیر/بونو بیلسن بیلرم سن منی چوخداندی سویرسن/ سویرم منده سنی چون بیلیرم یاغشی بیلیرسن

یازیسان هی قلمی آغلادیسان اولمادیکی!
نقدر یازسا قلم سن پوزوسان اولمادیکی !
در گهونده گزیرم من پروانه لر تک !
گوزلیم من گلیرم سن قاچیسان اولمادیکی !

گؤزون بیر سئوگیلی ، ایستکلی گؤرسه ، روحون سئوسه ، سوندان گلر دیوانه لیک .
من کی سنی گورمه میشم ، سئومه میشم ، سنه عاشیق اؤلمامیشام ، ندن بئله دیواننم ای “آزادلیق”

منیم چؤرک سیز و سوسوز قالدیغیم گونوم چوخ اولوب ، آمما اومودسوز قالدیغیم گونوم هئچ اولماییب. “آتا بابک”

یا شا وطنیم یا شا آذربایجانم
اوره ییم دویونور دیلیم دینممیر قلمیم سوسوب تکجه بیر سوز دیمک ایستیر کی سنی چوخ چوخ سویورم

صبر اولسا کونول قیشدا گئدر شاخدادا قاردا/ بایرامدا گلر آرخاجا بولبولده باهاردا
بیر آزجا گولوم سن بو غم فرقته دوزسن/ هیجراندا چاتار باشا گلر نازلی نیگاردا

دنیا دا قارانلیکلار اگر جمع اولا باهم/بیر خیرداجا شمعین ایشیغین سوندوره بیلمز        

   




شعر،تورکون دیلی

تورکون دیلی تک سئوگیلی ایسته کلی دیل اولماز
اؤزگه دیله قاتسان بو اصیل دیل اصیل اولماز
اؤز شعرینی فارسا – عربه قاتماسا شاعیر
شعری اوخویانلار ، ائشیدنلر کسیل اولماز
فارس شاعری چوخ سؤزلرینی بیزدن آپارمیش
« صابیر » کیمی بیر سفره لی شاعیر پخیل اولماز
تورکون مثلی ، فولکلوری دونیادا تک دیر
خان یورقانی ، کند ایچره مثل دیر ، میتیل اولماز
آذر قوشونو ، قیصر رومی اسیر ائتمیش
کسری سؤزودور بیر بئله تاریخ ناغیل اولماز
پیشمیش کیمی شعرین ده گرک داد دوزو اولسون
کند اهلی بیلرلر کی دوشابسیز خشیل اولماز
سؤزلرده جواهیر کیمی دیر ، اصلی بدلدن
تشخیص وئره ن اولسا بو قدیر زیر – زیبیل اولماز
شاعیر اولابیلمزسن ، آنان دوغماسا شاعیر
مس سن ، آبالام ، هر ساری کؤینک قیزیل اولماز
چوخ قیسسا بوی اولسان اولیسان جن کیمی شئیطان
چوق دا اوزون اولما ، کی اوزوندا عاغیل اولماز
مندن ده نه ظالیم چیخار ، اوغلوم ، نه قیصاص چی
بیر دفعه بونی قان کی ایپکدن قزیل اولماز
آزاد قوی اوغول عشقی طبیعتده بولونسون
داغ – داشدا دوغولموش ده لی جیران حمیل اولماز
انسان اودی دوتسون بو ذلیل خلقین الیندن
الله هی سئوه رسن ، بئله انسان ذلیل اولماز
چوق دا کی سرابین سویی وار یاغ – بالی واردیر
باش عرشه ده چاتدیرسا ، سراب اردبیل اولماز
ملت غمی اولسا ، بو جوجوقلار چؤپه دؤنمه ز
اربابلاریمیزدان دا قارینلار طبیل اولماز
دوز واختا دولار تاختا – طاباق ادویه ایله
اونداکی ننه م سانجیلانار زنجفیل اولماز
بو « شهریار » ین طبعی کیمی چیممه لی چشمه
کوثر اولا بیلسه دئمیرم ، سلسبیل اولماز




سؤز

دیل سؤزلردن دوزلیر ، بیر دیلین ایچلی – آچمالی ان کیچیک بؤلومونه سؤز دئیلیر.

قایناق: سؤزلوک، داشقین، تبریز، یاران یائیملاماسی، 1374

تورکجه سؤزلری معنالارینا، ستروکتورلارینا و جومله ده گؤتوردوکلری وظیفه لره گؤره تسنیف ائده بیلریک. بو تسنیف ائتمه آشاغیداکی شکلی مئیدانا گتیرر.

1)انلاملاری باخیمیندان

ضید معنالی سؤزلر

سینونیم سؤزلر

اومونیم سؤزلر

ضید معنالی سؤزلر

مجاز معنالی سؤزلر


2)یاپیلاری باخیمیندان


ساده سؤزلر

تؤره میش سؤزلر [چه کی لیش و ایستحصال علاوه لری]

بیرلشمیش سؤزلر


3)گؤرئولئری باخیمیندان


آد اولان سؤزلر

صیفت اولان سؤزلر

عوضلیک اولان سؤزلر

ظرف اولان سؤزلر

ادات اولان سؤزلر

باغلاییجی اولان سؤزلر

نیدا اولان سؤزلر

حرکت اولان سؤزلر

فییلیمسیلئر



معنالارینا گؤره سؤزلر

1. ضید معنالی سؤزلر: معنا جهتدن بیر-بیری نین علئیه داری اولان سؤزلره ضید (لئیهدار) معنالی سؤزلر دئییلیر. چوخ - آز، عاغیللی - عاغیلسیز، چتین - آسان، آرخا - اؤن، ساغ - سول...

2. اومونیم سؤزلر: یازیلیشلاری و اوخونوشلاری عئینی، معنالاری فرقلی اولان سؤزلره اومونیم (سئستئش) سؤزلر دئییلیر.


گول، چوخ سئودیگیم بیر چیچکدیر.

گول، سینیفیمیزین ان چالیشقان شاگیردیدیر.

ایضاح ائدیلن لطیفه یه هر کس گولیدی.


3. سینونیم سؤزلر: یازیلیش و اوخونوشلاری آیری، معنالاری عئینی اولان سؤزلره سینونیم (سینونیم) سؤزلر دئییلیر. نملی - روتوبتلی، سوروش - گوج، مکتب - مکتب، موعلیم - موعلیم


4. تئرمین اولان سؤزلر: ائلم، صنعت، پئشه و تئخنیکی مؤوزوعلاردا بعضی آنلاییشلاری قارشیلایان سؤزلره تئرمین دئییلیر.


جوغرافییا تئرمینی

هوقوق تئرمینی

هندسه تئرمینی

رییازیات تئرمینی

ادبیات تئرمینی

موسیقی تئرمینی

آدا، داغ، دوزنلیک، دنیز، گؤل، چای...

کونستیتوسییا، قانون، ایدیعا، شیکایتچی، محکمه...

بوجاق، کنار، کؤشئگئن، کوادرات/کادر...

توپلاما، چیخارما، منفی، موثبت، قالان، تنلیک...

رامان، پیئس، ناغیل، هئکایه، دئنئم، مقاله...

نوتا، سولفئژ، تورکو، ماهنی...

5. مجاز معنالی سؤزلر: سؤزلرین جومله ایچینده، لوغت معنالاریندان باشقا معنالاردا ایستیفاده ائدیلمه سینه مئجازانلامی دئییلیر.

کئچی آغاجلارین باش دوشمنیدیر

کئچی کیمی بیرین

آسلان، مئشه لرین کرالیدیر.

احمد الینی گؤستریب: " آسلانا باخ آسلانا. " دئدی.

6. دئییملر، اؤزدئییشلئر و آتالار سؤزلری

1. دئییملر : بیر معناس(ن)ی قارشیلاماق مقصدییله، بیردن چوخ سؤزون گئرچک معناس(ن)ی خاریجینده ایستیفاده ائدیله رک مئیدانا گتیردیکلری قلیبلشمیش سؤزبیرلیغینئ دئییم دئییلیر. باشی قیزماق، گؤزونو بوداقدان اسیرگمه مک...

2. اؤزدئییشلئر: کیم طرفیندن دئییلدیگی موعین اولان، قیسا و کؤکلو سؤزلره اؤزدئییش (ئپیقرام) دئییلیر.

من ایدمانچی نین عاغیللی، چئویک، عئینی زاماندا اخلاقلیسینی سئورم (اتاتورک)

منه یولداشینی سؤیله سنه کیم اولدوغونو سؤیلگیم. (جئروانتئس)

3. آتالار سؤزلری: سؤیلیه نی موعین اولمایان، جمعیتیمیزه دوشموش، قیسا، کؤکلو و قلیبلشمیش سؤزلره آتالار سؤزو دئییلیر.

آخاجاق قان باشدا دایانماز.

بوش چووال آیاقدا دایانماز

بیلمه مک آییب دئییل، سوروشماماق (ؤیرنمه مک) آییبدیر.

ستروکتورلاری باخیمیندان سؤزلر

1. ساده سؤزلر: سؤز کؤکو علاوه آلسا بئله معنا طرفیندن بیر دییشیکلییه اوغرامامیشسا، بو تیپ سؤزلره ساده سؤزلر دئییلیر. عومومیتله کؤک حالینداکی (بزن گؤود) سؤزلردیر.

یوردوموزون دنیزلری بالیق جهتدن چوخ زنگین ساییلماز. (بورادا " دنیز " سؤزو -لئری اکینی آل/گؤتورمه سینه باخمایاراق معناس(ن)ی دییشمه میشدیر. بونا گؤره " دنیز " آدی ساده بیر سؤزدور.

2. تؤره میش سؤزلر: کؤک و یا گؤوده حالینداکی سؤزلره ایستحصال علاوه لری علاوه اولوناراق مئیدان گلن یئنی سؤزلره تؤرمیش سؤز دئییلیر.

سؤزلر، سونلارینا بعضی علاوه لر آلارک دییشیک فورمالاردا جومله ده ایستیفاده ائدیلرلر.

تورکجه ده علاوه لر ایکییه آیریلار:

1. ایستحصال علاوه لری: سؤزلرین سونلارینا علاوه اولوناراق یئنی معنادا سؤزلر تؤره دن علاوه ائدره ایستحصال علاوه لری دئییلیر.

دیلیمیزده موختلیف ایستحصال علاوه لری واردیر: -لیک، -لی، -جی، -جیک، -سیز، - شر، -جیک، -ایم، -ما، -ایش، -سی، -گئن، -تی، -گیچ، -گین... بو علاوه لر سس اویغونلاشماسینا گؤره سؤزلره علاوه اولونارلار.

معمار - میمار_لیک، گؤز - گؤز_لوک، دیوار - دووار_جی

2. چکیلیش علاوه لری: علاوه اولوندوقلاری سؤزلری چکیلیشلی حالا گتیرن، ینی یئنی معنادا سؤز تؤرتمه یهن علاوه ائدره چکیلیش علاوه لری دئییلیر. چکیلیش علاوه لری سؤزلردن یئنی سؤز تؤرتمزلر.

درس + لئر + ای + میز + ده __ درسلریمیزده .................. قالدیر + دی __ قالدیردی

3. بیرلشمیش سؤزلر: دیلیمیزده ایکی و یا داها چوخ سؤز بیرلشه رک باشقا معنادا یئنی بیر سؤز مئیدانا گتیررلر. بئله سؤزلره بیرلشمیش سؤز دئییلیر.

بئشیکتاش، چاناققالا، دوقوشو...

دیگر سؤز نؤوعلری

اداتلار: اؤز باشلارینا معناس(ن)ی اولمایان، آنجاق جومله ده بیرلیکده ایستیفاده ائدیلدیگی سؤزلر آراسیندا ماراق/لاقه قوران سؤزلره ادات دئییلیر.

ایچریده اولان بیر نئچه کول چیرپی ایله آتش یاندیردیق.

آسلان کیمی جاوان دئیه سنی تانیتدی.

احمده گؤره سن داها چلیشکانسین.

یاشاماق اوچون چالیشماق لازیم.

دیلیمیزده ایستیفاده ائدیلن اداتلارین بؤیوک حیصه س(ن)ی تاماملیق اولاراق ایستیفاده ائدیلدیگینده ظرف بوتونله چی کیمی وظیفه یئرینه یئتیررلر. اونودولماماسی لازیم اولان بودور: ادات اولان سؤزلر یالنیز سؤزلر آراسیندا ماراق/لاقه قورارلار.

باشقا ادات اولان سؤزلر: قدر، دئغی، اوزره، قارشی، بری، یانا، بئله، کنار، ایکن، اؤتری...


باغلاییجیلار: جومله لر آراسیندا ماراق/لاقه قوران، بیر-بیرینه باغلایان سؤزلردیر. تک باشلارینا معناسیزدیرلار. آنجاق جومله ایچینده معنا تاپارلار.

کی، یا دا، آما، لاکین، و یا، و یاخود، لاکین، مگر، چونکی، مادام، ایله...


آجلیق و یورغونلوقدان گؤزلری باغلاندی.

هم گل دئییرسن، هم ده منی گؤزلمیرسن...


نیدالار: سئوینمه، قیزما، قورخو، آغریما، چاشما کیمی قفلتن مئیدانا چیخان دویغولاری، بعضی سسلری ایفاده ائتمه یه یارایان سؤزلردیر.

اونلئمئلر، نیدا جوملجیکلرینده ایستیفاده ائدیلر و بو نؤو جومله لرین سونونا نیدا ایشارئدی قون/قویولار.


موکممل! مؤعجیزه ! شاهانه!

یاشا، وار اول!

افسوس، یانیریق!

وور قارداشیم وور، هایین دوشمن یوردوموسو گؤتورمه یه!




دیل


بینیمیزدن کئچنی سویله ییب، باشقالاری ایله ایلگی ساخلاما اوچون بیر سیرا سؤزلرده ن قیدالانیریق بو سؤزلره بوتونلوکده دیل دئیلیر.

قایناق: سؤزلوک، داشقین، تبریز، یاران یائیملاماسی، 1374

دیل اینسانلارین دویغو، دوشونجه و ایستکلرینی آنلاتماک اوچون ایستیفاده ائتدیکلری سس یا دا ایشاره لر سیستئمیدیر. دیل بیلگیسی بیر دیلی مئیدانا گتیرن سسلری، سؤزلری، جومله لری و بونلارلا علاقه دار قایدالاری آراشدیران بیر بیلیمدیر.

دونیا دیللری آراسیندا تورکجه نین یئری: یئر اوزونده ایکی میندن چوخ دیل آراشدیریلمیشدیر. بونا گؤره دیللر اوچ قروپا آیریلار  :

تک هجالی دیللر

بیتیشکن (اکله ملی) دیللر

بوکوملو (چکیملی) دیللر


تک هئجالی دیللر

بو دیللرده بوتون سؤزلر تک هئجالیدیر. سؤزلرین چکیلیشلی حاللار یوخدور. (چینجه، تیبتچئ بو قروپا گیرر)



بیتیشکن (اکله ملی) دیللر

سؤز کؤکلری دییشمز. سؤز کؤکلرینه چشیتلی علاوه لر گتیریله رک تورئتکئلئر ائدیلر. سؤزلر جومله ایچینده ایستیفاده ائدیلرکن موختلیف چکیلیش علاوه لری گؤتوررلر. (تورکجه، ماجارجا بو دیل قروپونا گیرر)


بوکوملو (چکیملی) دیللر

بو دیللرده تک و چوخ هئجالی کؤکلر و علاوه لر واردیر. سؤز تؤرتمه لرینده و چکیلیش اسناسیندا کؤکلرده دییشیکلیک اولار. (عربجه و بوتون هیند – آوروپا دیللری بو قروپا گیرر .



دیللرین چشیتلنملری (نؤوعلره آییریلمالاری):

آ. شیوه: بیر دیلین دییشیک (کولتور) مدنیت سویییه لرینه گؤره اوغرادیغی دییشمه یه شیوه دئییلیر. یازی دیلینه عکس اولونماز.

ب. آغیز: شهرلر و یا کندلر آراسیندا راستلانان آز چوخ دییشیک دانیشمالارا آغیز دئییلیر. قونیه، قیصر وس.

ج. لهجه: آغیز آیریلیغی داها گئنیش و دیقته چارپان شکیلده اورتایا چیخار. دانیشیق دیلینده مئیدانا چیخان فرقلیلیک یازی دیلینده ده اؤزونو گؤسترر: قیپچاقچا و چاغاتایجا کیمی.


تورکچه نین قایناغی: تورکلرین آنایوردو اورتا آسیا اولوب دیلیمیزین قایناغی بورادان گلیر. تورکجه نی دانیشانلارین سایی 120 میلیون اطرافیندادیر. تورکلر آراسینداکی آغیز فرقلیلیگی داواملی یئنی لهجلرین تؤرمه سینه گتیریب چیخارمیش، یئنی بیر دیل وضعیتینه گلمیشدیر: یاقوت طرفیندن و چاووش طرفیندن کیمی.

بو دیللرین هامیسینا بیردن اورال - آلتای دیللری دئییلیر.


سویداش دیللر: بیر نئچه کؤهنه آنا دیلین دییشیکلییه اوغراماسییلا یئنی دیللر مئیدانا گلمیشدیر. بو آنا دیلدن گلدیکلری آیدین اولان بیر سویدان(نسلدن) ساییلار. بونا گؤره سویداش دیللر :


هیند - آوروپا دیللری

هامی - سامی دیللری

چین - تیبئت دیللری

بانتو دیللری

اورال - آلتای دیللری

هیند، ایران ... کیمی آسیا دیللری و بوتون آوروپا دیللری.

عبرانی و عربجه کیمی

چینجه، تیبئتجه

آفریکا دیللری

اورال قولو، ماجار و سامویئت دیللری. آلتای قولو، تورکجه و موغولجا.


آنا تورکجه دن گلن دیللرین هامیسینا بیردن تورک دیللری دئییلیر.




صفحه قبل 1 2 3 4 5 ... 36 صفحه بعد

تبلیغات

مجله اینترنتی آذربایجان

ساير اخبار

با عاشورائیان

وهب مسیحی

امکانات