بودم غنیمتدورمنه                   شایدسحراولدوم حسین

هجرونده قوی غوغا سالیم        ایوای دیوم لایلای چالیم

قانه دونوبدورگوزیاشیم             لایلای کفن سیز قارداشیم

Azərbaycan Respublikasında şəri vaxtlar

Sübh azanı - Gün urta azanı - Axşam azanı

Gün çıxan - Gün Batan

Azərbaycan Respublikasında şəri vaxtlar

Sübh azanı - Gün urta azanı - Axşam azanı

Gün çıxan - Gün Batan

İmam Həsənin (ə) ədəb-ərkan və ictimai əxlaq barəsindəki bələdçiliklərinə əsasən insanın maddi meyarlara görə ictimaiyyətdə digərləri ilə davranışını tənzimlənməsi tamamilə yanlış işdir. Çünki insan çox önəmli olan mənəvi bağlılıqdan uzaqlaşır.

İnsanlarla gözəl ədəb-ərkan, yaxşı söhbət və layiqli davranış

Gözəl ədəb-ərkan, yaxşı söhbət və layiqli davranış Quran-Kərim, islam peyğəmbəri Həzrət Məhəmməd (s.ə.s) və məsumların (ə) ardıcıllarının vurğuladıqları göstərişlərdir.

İmam Həsən (ə) Behişt əhlinin gənclərinin sərvəri və Əhli-Beytin Kərimi adlandırılıb və bu gözəl davranış, ədəb-ərkan və dahi şəxsiyyətlilik bu imamı dillər əzbəri etmişdir.

Əziz islam peyğəmbəri Həzrət Məhəmmədin (s.ə.s) əziz qızı Həzrət Fatimə (s.ə) öz övladlarının tərbiyəsində əsaslı rola malik idi. İmam Həsən Muctabanın (ə) ədəb-ərkanı və davranışı Həzrət Zəhranın (s.ə) analığının səmərəsi olmuşdur. Belə ki, Həzrət Zəhra (s.ə) İmam Həsənə (ə) məhdud uşaqlıq dövründə ictimai həyatı nöqtə-vergülünə qədər öyrətdi.

Rəvayətlərdə bildirilir: Fatimə (s.ə) ev işlərini bitirdikdən sonra ibadət, namaz, başqaları üçün dua etmək və Allah-taala dərgahına raz-niyaz etməklə məşğul olurdu.

Həzrət Fatimənin (s.ə) kiçik yaşlı övladları analarının əməllərinin şahidi idilər. Dua zamanı heç kim üçün öz duasını əsirgəmirdi, özü istisna olmaqla.

İmam Həsən (ə) anasının ibadəti barəsində buyurur: Anamı gördüm ki, cümə gecələri mehrabda ibadətə durub və səhər açılana qədər rüku və səcdəyə gedir və problemlərin aradan qalxması və istəklərinin qəbul olunması üçün dua edirdi, amma özü üçün heç bir söz demir və dua etmirdi. Söylədim: Ana! Nə üçün başqaları kimi özün üçün də dua etmirsən? Cavab verdi:  Övladım! "Əl-Caru Summud-dar". Əvvəl qonşunu əzizlə, sonra özünü və ev əhlini.

Beləliklə Fatimə (ə) ibadət, gecəni oyaq qalmaq, qonşulara hörmət bəsləmək və digərlərini özündən üstün tutmağı öz övladlarına öyrədirdi.

mart 2014

گئجه نين آيينا باخ ، اولدوزون سايينا باخ يار يولوندا جان اودوزدوم ، وئرديگي پايينا باخ

آچيلميشام گول كيمي ، اوخورام بولبول كيمي ديمه منيم كؤنلومه ، ساراللام سونبول كيمي...

ساري گولوم ساماندير ، گونوم گوندن ياماندير ، سندن منه بير خبر ، باغروم چاتلار آماندير

اوخ ده ي دي يارالانديم ، اوركدن پارالانديم ، يوردومنان آيريلمازديم ، گؤج ايلن آرالانديم

داغدا دومان يئري وار ، قاشدا كامان يئري وار ، بير جوت نار ايتيرميشم ، سنده گومان يئري وار

يار ديلي يئميش اولسون ، دئديگين دئميش اولسون ، اينينده كي كؤينگين ، ياخاسي گوموش اولسون

قالميشام ائشيكده من ، بير قيزيل بئشيكده من ، يار باغچايا گلنده ، دورارام كئشيكده من

گون چكيليب باتاندا ، گوندوزه شر قاتاندا اووچو الين قوروسون ، مارالا اوخ آتاندا

عزيزيم مني ديندير ، خوش خبردي ء سئويندير من كي سني سئويرم ، واريم-يوخوم سنيندير

ياشيل گئييب ائنيشلر ، ساراليب آغ يئميشلر سي رم سي رم دوزولوب ، دوروب ميرواري ديشلر

من عاشيقم گون گلير ، آي دولانير گون گلير گؤزلرين آيدين اولسون ، نيشانلين بوگون گلير

مارالدانام مارالدان ، دوشموشم من قارالدان نه درديم وار نه غميم ، سنسن مني سارالدان

قارا آتين نالييام ، قارا قاشين خالييام چكمه جفامي اوغلان ، من اؤزگه نين مالييام

ياريم ياد اولدو منيم ، عؤمروم باد اولدو منيم ياريم اؤزگه نين اولدو ، بدنام آد اولدو منيم

داغدان گلديك ايكيميز ، زرلي يورغان يوكوموز تانري مطلبين وئرسين ، بيرگوروشك ايكيميز

میرزاصادق از شاعران بزرگ معاصر متولد ۱۲۲۶ شمسی در اردبیل می‌باشد.
درسال ۱۲۲۶ شمسی دراردبیل متولد گردید. او شغل تجارت داشته وبه واردوصادرنمودن پوست اشتغال می‌ورزید.

اشعارش غالباً به زبان ترکی ودر مدایح ومرثیه ثرایی اهل بیت بوده‌است. درگفته‌هایش ذوق عرفانی به چشم می‌خورد. و به گفته یکی از نوادگانش خود بیضا درایام بیماری مشرف به موتش سروده‌هایش راکه با مرکب نوشته شده بوده‌است درظرف آبی ریخته وشسته‌است. با این حال جسته گریخته ازاشعاراودر یادداشتهای دیگران باقی‌مانده‌است.

دو بیت زیر نمونه‌ای از اشعار ترکی اوست. بیضاء در نفسیر قرآن شریف، نهج البلاغه و آثار گرانپایه متقدمین از قبیل: سنائی، عطار، خاقانی، سعدی، حافظ، مولوی، فضولی و سایر قلمداران عرصه شعر و ادب و عرفان مطالعات عمیقی داشته، در کنار این ذخایر و گنجینه‌های قنا ناپذیر علوم بیان و کلام، عروض و بدیع و قافیه، فلسفه و منطق و النهایه آنچه را که در پرورش روح بلند یک شاعر عارف ضرورت دارد به خوبی فرا گرفته‌است.

می‌گویند مرحوم بیضاء به دلیل احاطه به علوم اسلامی و مسائل فقهی، گاهی اوقات وکالت اشخاص را قبول و در دعاوی مطروحه در محاکم از حقوق موکلین خود دفاع می‌کرده‌است.


دیوان شعرش با نام (کلام بیضای اردبیلی) در ۵۱۰ صفحه از سوی تنی چند از علاقه‌مندانش گرد آوری و با همت هیأت اردبیل‌شناسی و صندوق قرض الحسنه مهدیه با یک پیشگفتار و سه مقدمه در خرداد سال ۷۴ چاپ و منتشر گردید.

بیضادر سال ۱۳۰۱ شمسی در زادگاهش اردبیل در سن ۷۵ سالگی درگذشت، جسمش در شهیدگاه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی (آرامگاه شهدای جنگ چالدران) دفن گردید.

نمونه‌ای از اشعارش
قضا کاتبلری دنیا اوین غمخانه یازمشلار         فراغت ایسته سه هرکس اونی دیوانه یازمشلار
خلیله حکم اولوندی تاکه اوغلون گسمه قربانی         بو قربانی ازل گوندن شه مردانه یازمشلار

معماهای ترکی-تاپماجالار

1-ساپساری جایئمیشم،من عربدن گلمیشم ،بالدان شیرین دادیم وار،آددا-ساندا آدیم وار...

زبان آذربايجاني،زبان بخش اعظمي ازشمال غرب ايران استانهاي آذربايجان شرقي،آذربايجان غربي،اردبيل،زنجان وحتي بخش هاي قابل توجهي ازمناطق مركزي ايران ازجمله تهران،كرج،قزوين،همدان،استان مركزي،گيلان وخراسان است.

اين زبان درخارج ازايران زبان رسمي جمهوري آذربايجان ومناطق گسترده اي ازگرجستان،داغستان،ازبكستان،قزاقستان،واكراين است.

تركي آذربايجاني يكي ازشاخه هاي تركي جنوبي است كه مي توان آن رادرگروه غزوغز-سلجوق نيزقرارداد.اين زبان اززيرشاخه هاي زبان اوغوز كه زبان ساكنان آسياي مركزي بودندمحسوب میشود.

دانلود لغت نامه ترکی

ردیف      ضرب المثل/آتالارسوزو
۱     اوزونه  اوماج اووامیر خالخا  اریشته کسیر
۲     ساخلا سامانی گلر زامانی
۳     قورود ازه ریق اونادا دوزه ریق
۴     پیشیه اولدوروب گؤز گورخودور
۵     ایت چوره کیمی یئدی بیت ده یاخامی
۶     آتااوغولابیرباغ ویردی  اوغول آتیابیرسالخمدا ویرمدی
۷     آغاجی اوز  ایچینن  قورد یئیر
۸     ایت یاتار تایا  گؤلگسینده  دییر اوز کؤلگمدیر
۹     دویمادیق ایستیسیندن  کور اولدوق  توستوسوندن
۱۰     سو بولانماسا  دورولماز
۱۱     آتا یتیرن قیز ارلنور    آنایتیرن اوغول قیزلانور
۱۲     آرخا چاتمامیش   چرمالانیب
۱۳     بیر  چایا   باخ  سورا   چیرمالان
۱۴     سیچدی خلی نین  اورتا گولونه
۱۵     آتاتخت یارادیب    آممابخت یارادمیب
۱۶     هم دینی ایستیر  هم دیناری
۱۷     پای بؤله ن  یا گره ک  ایمانیننان گئچه  یا پاییندان
۱۸     آتا آنا رشوتسیز دوسلار
۱۹     گمیده اوتوروب  گمیچینین گؤزون چیخاردیر
۲۰     هرنه آتسان آشیان او چیخار قاشیقیان
۲۱     داغدان آشیب   باغچینی گوور
۲۲     آختارماختان  دئییر دوز گلمه یندی
۲۳     درمانچیدان آجیخ ایلی ین  چوالین بؤش آپارار
۲۴     هش واخ آیی نان بیر  چوالا گیرمه
۲۵     آت اولنده ایتین بایرامدی
۲۶     دووانی  بیز ایلمیشوق  یاغیش قاراداغا یاغیب
۲۷     اتی وریر  اوزگیه  آغین بیزه گئی دیریر
۲۸     دروازه نین قاپوسین باغلاماق اولار خلقین آغزین باغلاماق اولماز
۲۹     دامنان داما   دئییرسن گه جریغیمی یاما
۳۰     آدام آدامین اتین یئیر؟
۳۱     ائل آغیزی -چوال آغیزی
۳۲     که چینین قطوری  بلاغ باشیننان سو ایچر
۳۳     آت مینیش اورگده ر   دوون یئریش
۳۴     دئییر  ده وه دن یئخیلیم  هچ یئریم آرغیماسین
۳۵     درگاه قاپیسی آچیق اولاندا ایتین یوخوسو گله ر
۳۶     قانات چیخاتمامیش اوچور
۳۷     آداما  آدامی گره ک دیه
۳۸     چوخ بیلن چوخ درد چکر
۳۹     بیردانیشان ائولدو  مین بیر دانیشان  ائولمه دیر
۴۰     آت اولاندا میدان اولماز میدان اولاندا آت
۴۱     آدام آلتیندا سؤز     قازان آلتیندا کؤز
۴۲     سیچان اولمامیش  چووال دیبی گازیرسان
۴۳     بیر دانا بیر ناخیرین آبرین آپارار
۴۴     آت اولنده یهری قالار آدام اولنده آدی
۴۵     پیشیین الی اته چاتماز  دییر ات  آجی دیر
۴۶     آدام بیلمیر هانچی سازینا اویناسین
۴۷     کورا گئجه گوندوز فرق ایله مز
۴۸     آچلمامیش سفره نین بیر عیبی وار آچلمامیشن مین
۴۹     نه ده ده یه اوغولدور نه اوغولا ده ده
۵۰     ایت هورر  کاروان کئچر
۵۱     آدام گره ک یامکتب خانادان چیخا یادلی خانادان
۵۲     کور تودوقون بیراخماس
۵۳     دوشاننی یئرده  ایتینن  اولاماق گره ک
۵۴     هرگلن بیرین ورور  اسیرگمه گه سنده ور
۵۵     آدام وارکی قال ائیله قول تاپار آدام وارکی آراچیلیق له پول تاپار
۵۶     آدام آجینی اوتار     بیرشیرینین خاطرینه
۵۷     آچیلمامیش سفره نین عیبی اولماز
۵۸     آدامی  تانینان یئرده قورد یئسین
۵۹     دوشان نقده ر یاتار اوقده ر قاچار
۶۰     آتی اوتوزوب  چولونا گووه نیر
۶۱     آداملیق پولونان دئییل کی بازاردان آلاسان
۶۲     دانیشدیقی داغ لاری آشار
۶۳     دانیشقلی آش دادلی اولار
۶۴     آج یاسدیق ایستمز  یوخولو قاتیق
۶۵     آداملیقی آدامنان ایسته   خوش ایینی قیزیل گولدن
۶۶     دانیشماق گؤموشدن اولسا دانیشماماق قیزیلداندور
۶۷     آجی دیندیرمه توخو ترپتمه
۶۸     باغلی قاپیدان بلا سووشار
۶۹     آداما سوزو بیردفعه دییرلر
۷۰     آت  آت   اولونجا ییه سی مات اولار
۷۱     سوداما داما گؤل اولار
۷۲     یتیم داغلارا ئوز گه تیرسه  داغلارا قاریاقار
۷۳     آدامی آدام ائیله ین پارادیر   پاراسیز آدامین اوزی قارادیر
۷۴     کاسیبی ده وه  اوسته ایلان سانجار
۷۵     داماراباخیب قان آلا للار
۷۶     آدامليق باجاسيندان باخماييب
۷۷     حق سوز  آجی اولار
۷۸     آچیق آغیز آج قالماز
۷۹     آدامی پالتاریننان تانیمازلار
۸۰     آتدان دوشور؛ يهه رده‌ن دوشمور
۸۱     ائل آغیزی        یل آغیزی
۸۲     آجین قورشاقیندا چوره ک   قالماز
۸۳     آدامین سفیهی شاطراولار  ایتین سفیی تازیی
۸۴     ئولونی اوز باشینا ئوتورسن شلاق آتیب کفنین جرار
۸۵     آت آتینان ساواشار  آرادا اشه یین قیچی سینار
۸۶     پول گئدر بیر یانا  ایمان گئدر مین یانا
۸۷     آجین قارنی دویار گوزو دویماز
۸۸     آدامین سفیی یاپهلوان اولاریا شاخ سیده طبلچی
۸۹     آتی آتین یانینا باغلاسان یاسویون گوتورر یاخصلتین
۹۰     آت آلمامیش تؤله تیکیر
۹۱     ایسته دی گاشین دؤزلده  گوزونده چیخادی
۹۲     آجین آندی آند اولماز
۹۳     آدین ندیررشید   بیرین ده بیرین ائشید
۹۴     آت تپیکینه آت دوزه ر
۹۵     آدام اونون ایپیندن قویویا  توشمز
۹۶     ائششکه گؤجو چاتمیر پالانین تاپدییر
۹۷     آتیم اوزومدن-دونوم اوزومدن-بئیه نوکرم؟
۹۸     بیر اینه اوزوین باتیر سورا بیر چوالدوز خالخا
۹۹     جهن نمه گئدن اوزونه دوست آختارار
۱۰۰     دؤیمه خالخین قاپیسین تا دؤیمه سیننر قاپیین
۱۰۱     آجیلیغی وئرمیشیک دینجلمه قه
۱۰۲     گؤلمه قونشویان گلر باشیان
۱۰۳     آتامين اؤلمه گيننه‌ن قورخميرام، قورخيرام عزرائيل قاپيمي تانييا
۱۰۴     بالیقی هاچان سودان توتسان ته زه دیر
۱۰۵     آج قودورغان اولار چیلپاق اویناغان
۱۰۶     ائل آغیزیلا قوش توتولماز
۱۰۷     آدین هئیبت اوللاه دیر یامنی قورخودوسان
۱۰۸     ات گوتولاندان سونرا باتمان آلان چوخ اولار
۱۰۹     آللاه بوينووا قويسون
۱۱۰     آللاه قازاناننان آلار وئره‌ر بئجه‌ره‌نه
۱۱۱     داوار مله مه سه ته که آتیلماز
۱۱۲     گلین اویناماخ باشارمیر  دئییر اوتاق ایریدی
۱۱۳     آرینین یوواسینا چوپ اوزادما
۱۱۴     آج قیلینجاچاپار
۱۱۵     نق دی ئوتوروب  نی سیه نی یاپیشیب
۱۱۶     بیرایشدن کی کؤکه ل میه سن  نیه آرخلیاسان
۱۱۷     یااوروم اوروم اولاجاق یا شام شام
۱۱۸     آغلیان آغلامیان  باشا بیر باتمان بوغدادی
۱۱۹     ماما یوز اولسادا گؤژ دوغانیندی
۱۲۰     آدی اوزوندن بؤیوک دور
۱۲۱     یالاماقینن دویماق اولماز
۱۲۲     اوستوراغین قولونجا نه خیری وار
۱۲۳     پوخو پوخا قاتیب  پوخو باجادان آتیب
۱۲۴     آج قارنیننان آجی ساقیز چینییرسن
۱۲۵     اویی کی یاتیب اویادماق اولارآممااویی کی اوزون یوخویا وروب اویادماق اولماز
۱۲۶     اونون گورو وار کی کفه نی اولا
۱۲۷     کور ا... دان نه ایستر،آیکی گوز،بیری ایری بیری دؤز
۱۲۸     ائل آغیزی توربا دییل کی بوزسن
۱۲۹     آجدان اومماق اولماز
۱۳۰     دوز یولدا یئریه ممیر  شوخومنوخدا شلاق آتیر
۱۳۱     آدامین قیزیل دان تشتی اولسون آمما ایچینه قان قوسسون نه فایداسی وار؟
۱۳۲     درمانا گیتسه اصفهان خبری گتیره ر
۱۳۳     اوجون آلیب اوجوزدوقا گئدیر
۱۳۴     آدی ایت دفترینده ده یوخدور
۱۳۵     له په نی دئمه دویونو ده دونه نی دئمه بویونی ده
۱۳۶     نه نه قیزین دوی مه سه  آخیردا دیز  له رین دویه ر
۱۳۷     سنه اومود اولان آخشامنان شامسیز قالار
۱۳۸     آج دیه ر  توخولمارام   توخ دیه ر آجالمارام
۱۳۹     اوجوز اتین شورباسی اولماز
۱۴۰     اتین ده یئسه سومویون آتماز
۱۴۱     یاواش گه ل  مه چید  قاباقی دیر
۱۴۲     مه شه شمی ده تویدایدی
۱۴۳     آرادا  یئیر اوجدا گزر
۱۴۴     ده ره ده قورد آزیدی  بیریده گه میله گه ل دی
۱۴۵     اوزگه نین یامان گونونه گوله ن  اوز گونونه آغلایار
۱۴۶     آج تویوخ یوخودا داری  گوره ر
۱۴۷     دووشانا دئییرسن قاچ  تازیا دئییرسن توت
۱۴۸     آدام اوزو اوزونه ایله یه نی دونیا یغیلسا ایله یه بیلمز
۱۴۹     اول  مه چیدین ایچی سورا ائشیی
۱۵۰     چه کیش مه سه بئی کیلمز
۱۵۱     آرا قاریشیب منصب ایتیب
۱۵۲     کاسیب پول خه شته مه قین باشارماز
۱۵۳     ائل یغیشسا آدامی یونگول ایلیه بیلمز  اوزو اوزون یونگول ایلییر
۱۵۴     گؤروشن داغ اوزاق اولماز
۱۵۵     ائل داریق بئل داریق دان چتیندی
۱۵۶     آج تویوخ دیشینده بوغدا گوره ر
۱۵۷     پیس اولماسا یاخشینین قدری بیلیم مز
۱۵۸     پیس گؤنون عو مرو آز اولار
۱۵۹     آج دئیر هامی آجدیر چوخ دئیرهامی چوخدور
۱۶۰     پیسلیقی تورپاقا اکدیلر گؤورمه دی
۱۶۱     احتیاط ایگیدین یاراشیقیدیر
۱۶۲     پیسی دالیان میندیر یا دالینا مین هرایکی سی ده بیر دیر
۱۶۳     بلاغ گره ک یئریندن بلاغ اولا سو توکمه قیله بلاغ اولماز
۱۶۴     آرالیق آتی کورفاطی
۱۶۵     قورد  دوماننی گؤن آختارار
۱۶۶     داغ داغا چاتماز آمما آدام آداما چاتار
۱۶۷     ات وئرمه دن کوفته ایسته مه
۱۶۸     آج اولوب ییه ن  ناساز اولماز
۱۶۹     آدین توت گولاقین بور
۱۷۰     دالدان آتان داش توپوقا ده یر
۱۷۱     اوستوراقین قاباغیندا سیشماق گره ک
۱۷۲     دالا قالان قازانین دیبین یی یر
۱۷۳     آرالیق سؤزو   ائو یئخار
۱۷۴     پی شیی چوخ غیسناسان گه ییدر آدامین اوزونه
۱۷۵     سئی چه نه دیر اونون کل له پاچاسی نه اولا
۱۷۶     تؤل کی تؤل کیه بویورور  تؤل کی قویروغونا بویورور
۱۷۷     دارتیلمامیش ده نین وار
۱۷۸     لالین دیلین نه نه سی بیلر
۱۷۹     آجالدین چوبانا       یورولدون سارواناساری
۱۸۰     چادرا سیزلیق دان ئوده قالیب
۱۸۱     ده ده گه زه ن یوللاری بالا بیدیه بیدیه گه زه ر
۱۸۲     سن گونوز اییره نی  من گئجه اییرمیشم
۱۸۳     سن گئدن یوللاری من گئجه گدمیشم
۱۸۴     عاقیللی ایگیت ده ده نین مالین نیلیر
۱۸۵     ئله بی سالامین اوجادان آلیب لار
۱۸۶     چاپارلار آتی قیرخ یاشیندا    اویرتسن قیامت میدانیندا
۱۸۷     اربابین مالی گئدیر نوکرین جانی چیخیر
۱۸۸     کئچی جان هایندا قصاب پیین آختاریر
۱۸۹     ئله بی بیز یاغلیسین یئمیشیک بونلارا یاوانی قالیب
۱۹۰     آج آدامی قورد یئمه ز
۱۹۱     ئوز وردیق آستار ایسته دی
۱۹۲     آلتی آیلیق دونیایا گه لیبسن
۱۹۳     قئلندان چیخمامیش باننی ییر
۱۹۴     همدان اوزاخ که ردیسی یووخ
۱۹۵     سرباز نه هوشو ایلیر هیوا کالدیر یا یئتیشیب
۱۹۶     آت توئله میخین چیخاردار ایکی اوزونه بیرینده یئره وورار
۱۹۷     پول پولو قازانار
۱۹۸     پیچاق ورسان قانی چیخماز
۱۹۹     اششکی آدام ایله مق چه تین دیر
۲۰۰     گئیمه بؤرون گئنینه سؤرؤن
۲۰۱     آیران جالانسا یئری قالماز آمما قاتیق جالانسا یئری قالار
۲۰۲     آت قاشدی پالان دوشدی
۲۰۳     آدام اوجا یئردن باشینا کؤل سوورار
۲۰۴     آدامین اوز واری اولسون اوزگه آتینا مینن تئز یئره دوشه ر
۲۰۵     اششک بیلمه دیقی اوتو یئسه باشی آرغی یار
۲۰۶     پوخ دئدین اییسی گلدی
۲۰۷     آتین آریغیناقاری دیه للر ایگیدین یوغسولونا دلی
۲۰۸     آدامی بیر ده لیکدن ایکی سری ساشمازلار
۲۰۹     مفده سرکه بالدان دا شیریندی
۲۱۰     چوخلوخ  پوخلوخ
۲۱۱     ائل آغزینا باخان آروادین تئز بوشار
۲۱۲     آت گورنده آغسایار   سوگورنده سوسویار
۲۱۳     قه دیر بیلن یانیندا اولسا دونیادا قیمتلی سن
۲۱۴     دوشاب آلمیشیق موراببا چیخیب
۲۱۵     آدام یورقانینا گوره قیچین اوزالدار
۲۱۶     دلیه هل ور الینه بل ور
۲۱۷     آتی ایتیریب نوختاسین آختاریر
۲۱۸     آت یئرینه ائششک باغلاما
۲۱۹     ائل آغیزی فالدیر
۲۲۰     ائل آراسیندا ایت قویروغو کسمزلر
۲۲۱     ائل گوجو- سئل گوجو

۲۲۲     گوروله ن کنده،بلدچی لازیم اولماز

۲۲۳     مردی گووا گووا نامرد ایلیب سن

۲۲۴     یئتیمه گه ل گه ل دیین چوخ اولار،آمما چوره ک وئرن اولماز

۲۲۵     کئچن باخیرگوزگویه،آدین گویور اوزگویه

۲۲۶    کیشی توپوردوغون یالاماز

Qafqaz Müsəlmanlar İdarəsindən (QMİ) verilən məlumata istinadən xəbər verir ki, Azərbaycanda bu il Həcc ziyarətinə gedəcək zəvvarların səfər üçün qruplara bölgüsünə avqustun 15-dən başlanacaq

QMİ-dən bildirilir ki, Azərbaycandan Həccə gedəcək zəvvarların hər biri 40-45 nəfərlik olmaqla 90 qrupa bölünməsi planlaşdırılır

“Qruplara bölünən zəvvarların səfəri oktyabrın 2-dən 8-ə qədər həyata keçiriləcək. Oktyabrın 2-3-də gündə bir reys, qalan günlər isə hər gün 3 reys təşkil olunacaq” – deyə, məlumatda bildirilir

Xatırladaq ki, bu il Azərbaycandan gedən zəvvarlar üçün əvvəldən nəzərdə tutulan 1400 nəfərlik kvota 3600-ə qaldırılıb

Ziyarət bu il iki variantda təşkil olunur. Nisbətən şəraiti zəif və gündə iki dəfə yemək verilən hotellərdə qalan zəvvarlar üçün ümumi ziyarət xərci 3250 manat, daha yaxşı şəraitli və yeməkləri daha çeşidli olan otellərdə qalmaq istəyən zəvvarlar üçün ümumi xərc 4100 manatdır

Həcc ziyarətinə səfərlər yalnız təyyarə ilə baş tutacaq. Suriyada baş verən hadisələrlə əlaqədar bu il zəvvarlar avtobuslarla səfər edə bilməyəcəklər

تبخير بسيار بالا، کاهش آب ورودي در دهه هاي اخير موجب شد اندک آب موجود درياچه اروميه به علت غلظت نمک به حالت فوق اشباع رسيده و شرايط مطلوب براي ادامه حيات آرتميا اروميانا از بين برود. امروز ديگر خبري از تنها موجود زنده درياچه اروميه نيست، آرتميا نفس هاي آخر را هم کشيد.

به گزارش مهردر حال حاضر ترکيب جمعيتي آرتميا اروميانا تنها موجود ارزشمند درياچه اروميه از بين رفته و تنها مي توان تخم اين موجود را در اين زيست بوم بحراني پيدا کرد تخم هاي ارزشمندي که اگر چاره انديشي نشود بايد منتظر انقراض نسل آرتميا اروميانا در داخل درياچه اروميه بود.

به اعتقاد کارشناسان مسايل اقتصادي آذربايجان غربي آرتميا اروميانا به دليل اقتصادي بودن و ارز آوري، کمک به رشد اقتصادي و ايجاد اشتغال در منطقه يکي از منابع مهم اقتصادي استان به شمار مي رود و اين موجود تنها در درياچه اروميه يافت مي شود.

آرتميا از بين کل جانوران پرسلولي در کره خاکي مقاوم ترين در خصوص زيست در آب با ميزان شوري بالاست ولي متاسفانه شرايط موجود درياچه اروميه و رسيدن آب آن به حالت فوق اشباع موجب به خطر افتادن حيات آتميا نيز شده است.

ويژگي‌هاي آرتميا اروميانا

آرتميا تنها موجود زنده درياچه اروميه از خانواده سخت‌ پوستان است که مي‌تواند در آب غليظ و شور زندگي و از جلبک‌هاي موجود درياچه تغذيه کند. اين جاندار شاخص ‌ترين موجود زنده درياچه است که غذاي اصلي پرندگان را تشکيل مي‌دهد و بيشترين منبع غذايي براي ماهيان خاوياري است. اين جاندار تک ‌سلولي با شرايط آب شور درياچه اروميه سازگاري پيدا کرده و هم مي‌تواند زنده ‌زايي و هم تخم‌گذاري کند. البته در شرايطي که استرس محيطي نباشد اين جاندار زنده ‌زايي مي ‌کند.

آرتميا تخم با ارزشي دارد، پرورش ‌دهندگان ميگو طي روشي اين تخم‌ها را باز مي‌کنند ‌و وقتي نوزاد بيرون مي‌آيد، براي مزارع پرورش ميگو استفاده مي‌کنند، زيرا ميگو بايد غذاي جنبنده مصرف کند. از اين‌رو تخم يا سيست آرتميا در سطح دنيا داراي ارزش جهاني است و هر کيلو 80 تا 90 دلار ارزش دارد.

آرتميا اورميانا يکي از هفت گونه شناخته شده آرتمياي دو جنسي در جهان است، ارزش غذايي آن در حد مطلوب است و داراي بيش از 52 درصد پروتئين و چهار درصد چربي است و ترکيب و ميزان اسيدهاي آمينه و اسيدهاي چرب آن در حدي است که نيازهاي آبزيان آبهاي شيرين را به طور کامل برآورده مي سازد.

از اين رو از اين موجود مي توان مستقيما يا پس از منجمد کردن يا خشک کردن به عنوان يک خوراک پروتئيني مغذي براي پرورش انواع ماهيان، ميگوها و خرچنگ هاي آب شيرين استفاده کرد يا مي توان پس ازغني سازي براي پرورش ماهيان و ميگو هاي آب شور به کار برد.

برای خواندن ادامه این خبرادامه مطلب را مشاهده نمایید

تورکون دیلی تک سئوگیلی ایسته کلی دیل اولماز
اؤزگه دیله قاتسان بو اصیل دیل اصیل اولماز
اؤز شعرینی فارسا – عربه قاتماسا شاعیر
شعری اوخویانلار ، ائشیدنلر کسیل اولماز
فارس شاعری چوخ سؤزلرینی بیزدن آپارمیش
« صابیر » کیمی بیر سفره لی شاعیر پخیل اولماز
تورکون مثلی ، فولکلوری دونیادا تک دیر
خان یورقانی ، کند ایچره مثل دیر ، میتیل اولماز
آذر قوشونو ، قیصر رومی اسیر ائتمیش
کسری سؤزودور بیر بئله تاریخ ناغیل اولماز
پیشمیش کیمی شعرین ده گرک داد دوزو اولسون
کند اهلی بیلرلر کی دوشابسیز خشیل اولماز
سؤزلرده جواهیر کیمی دیر ، اصلی بدلدن
تشخیص وئره ن اولسا بو قدیر زیر – زیبیل اولماز
شاعیر اولابیلمزسن ، آنان دوغماسا شاعیر
مس سن ، آبالام ، هر ساری کؤینک قیزیل اولماز
چوخ قیسسا بوی اولسان اولیسان جن کیمی شئیطان
چوق دا اوزون اولما ، کی اوزوندا عاغیل اولماز
مندن ده نه ظالیم چیخار ، اوغلوم ، نه قیصاص چی
بیر دفعه بونی قان کی ایپکدن قزیل اولماز
آزاد قوی اوغول عشقی طبیعتده بولونسون
داغ – داشدا دوغولموش ده لی جیران حمیل اولماز
انسان اودی دوتسون بو ذلیل خلقین الیندن
الله هی سئوه رسن ، بئله انسان ذلیل اولماز
چوق دا کی سرابین سویی وار یاغ – بالی واردیر
باش عرشه ده چاتدیرسا ، سراب اردبیل اولماز
ملت غمی اولسا ، بو جوجوقلار چؤپه دؤنمه ز
اربابلاریمیزدان دا قارینلار طبیل اولماز
دوز واختا دولار تاختا – طاباق ادویه ایله
اونداکی ننه م سانجیلانار زنجفیل اولماز
بو « شهریار » ین طبعی کیمی چیممه لی چشمه
کوثر اولا بیلسه دئمیرم ، سلسبیل اولماز

خلاصه شده از رساله (مقایسة اللغتین)
تالیف دکتر جواد هیئت

متأسفانه در دوران پهلوی،به پیروی از افکار ملی گرایانه افراطی و شوونیستی بیش از نیم قرن در این باب سیاست جبر و تحمیل اعمال شد و از چاپ و انتشار هر گونه کتاب تورکی جلوگیری به عمل آمد و زبان فارسی هم بصورت زبان انحصاری دولتی و تحمیلی در آمد!در نتیجه این سو ء تدبیر و انحصار طلبی و سیاست زور گویی،زبانهای غیر فارسی مردم ایران،بویژه تورکی رسما" ممنوع شد.البته اینگونه رویه و اعمال غیر انسانی و ضد مردمی بدون واکنش نماند و در مردمی که زبانشان ممنوع اعلام شده بود عکس العمل هایی نا مطبوع و گاهی کینه و نفرت برانگیخت و خواه و نا خواه از شیرینی لهجه فارسی هم در مذاق آنها کاسته شد!؟

بعد از سقوط رژیم پهلوی و رفع ممنوعیت دولتی در مدت کوتاهی کتاب و مجله و روزنامه به زبان تورکی چاپ و منتشر شد و دیوانهای شعرای تورکی گو قدیم و جدید تجدید چاپ گردید و زبان تورکی مجددا" ولو بطور نسبی فرصت و میدان هنرنمایی یافت.

در حال حاضر 25 لهجه یا زبان تورکی در مناطق مختلف شوروی سابق،ترکستان شرقی(چین)،ترکیه و بالکان زبان رسمی مردم است و در حدود20 لهجه یا زبان تورکی دارای کتابت و ادبیات کتبی است.

ادبیات شفاهی تورک ها بسیار غنی است و در هر منطقه ضمن ویژگی های عمومی و قدیمی خصوصیات محلی را نیز در بردارد.ادبیات شفاهی تورک زبانان ایران شاید غنی ترین و یا یکی از غنی ترین آنها در نوع خود میباشد.

کتاب ده ده قورقود که داستانهای اقوام اوغوز را بازگو میکند،یکی از قدیمی ترین آثار ادبیات شفاهی است و بطوریکه اغلب دانشمندان معتقدند،همچنانکه از متن کتاب هم بر می آید مهمترین وقایع تاریخی این داستانها در آذربایجان و در قسمت شرقی آناطولی رخ داده و در آن از قهرمانی ها و ویژگی های قومی و قبیله ای مردم این سرزمین سخن رفته است.

طبق آمارهای اخیر در دنیا شش هزار زبان موجود است که نیمی از آنها کمتر از ده هزار و یک چهارم آنها کمتر از یک هزار گویشور دارند و تنها 20 زبان هستند که صدها میلیون نفر بدانها سخن می گویند.زبان شناسان معتقدند که یک زبان به شرطی می تواند زنده بماند که حداقل یک صد هزار نفر گویشور داشته باشد بنابراین بیش از نیمی از زبانهای حاضر در حال نابودی هستند.

اینترنت،حکومتهای ملی در گزینش و تحکیم زبانهای ملی و تضعیف دیگر زبانها نقش مهمی دارند. پیشرفت علمی و صنعتی شدن و روشهای ارتباطی نوین نیز به نابودی زبانها کمک می کند.زبانی که در اینترنت نباشد زبانی است که در دنیای نوین "دیگر وجود ندارد"،این زبان مورد استفاده قرار نمی گیرد و در تجارت هم بکار نمی رود.

در حال حاضر هر سال ده زبان از بین می رود،افق آینده نیز تیره تر به نظر میرسد.برخی چنین پیش بینی کرده اند که 50 تا 90 درصد زبانهای فعلی در این قرن از بین می روند و بدین سبب حفظ آنها امری ضروری به شمار میرود.

مسئله زبان در قرن21 ام دو سئوال را مطرح میسازد.از یکسو زبانهای ملی یا پر گویشور چگونه در برابر پیشتازی زبان انگلیسی مقابله کنند؟از سوی دیگر،زبانهای فرعی یا محلی چگونه می توانند از خطر نابودی نجات یابند و در جهت توسعه پیش بروند؟

برای حمایت از زبانهای محلی و جلوگیری از نابودی آنها در 10-12 سال اخیر مقامات بین المللی تصمیماتی اتخاذ و قطعنامه هایی صادر کرده اند . از جمله:

در18 دسامبر 1992 مجمع عمومی سازمان بین الملل متحد بیانه مربوط به حقوق اشخاص متعلق به اقلیت های قومی یا ملی،مذهبی و زبانی را به تصویب رساند.این بیانیه کشورها را موظف کرد تا از موجودیت و هویت اقلیتها در داخل مرزهایشان حمایت کنند.از میان حقوق پیش بینی شده برای اشخاص متعلق به اقلیتها عبارتند از:حقوق برخورداری از فرهنگ خاص خودشان / حق استفاده از زبانشان / اجازه شرکت مؤثر در فعالیت های فرهنگی،مذهبی،اجتماعی،اقتصادی و زندگی عمومی و نیز در تصمیم گیریهای مربوط به اقلیتی که به آن متعلق هستند./ اجازه تاسیس و اداره موسسات مربوط به خودشان،حق ایجاد ارتباط صلح جویانه و خالی از تبعیض با اعضای گروه خودشان یا دیگر اتباع کشورهای دیگری که با آنها پیوندهای مشترک قومی ، مذهبی و زبانی دارند.این نخستین سند قابل قبول جهانی و جامع مربوط به حقوق اشخاص وابسته به اقلیتهاست و از همین رو بر نحوه اجرا و تصویب قوانین ملی کشورها تأثیر خواهد گذاشت.

شباهت و خویشاوندی زبانها از دو نظر بررسی میشود:

1-منشأ زبانها

2-ساختمان و شکل خارجی زبانها(موروفولوژی)

زبان تورکی از نظر منشأ جزو زبانهای اورال-آلتای و یا به بیان صحیحتر،از گروه زبان های آلتائی است.

زبانهای اورال-آلتای به مجموعه زبانهایی گفته میشود که مردمان متکلم به آن زبانها از منطقه بین کوه های اورال-آلتای(در شمال ترکستان)برخاسته و هر گروه در زمانهای مختلف به نقاط مختلف مهاجرت نموده اند.

این گروه زبانها شامل زبانهای فنلاند،مجارستان(اورالیک)و زبانهای تورکی،مغولی،منچو و تونقوز(زبانهای آلتائیک)میباشد.

از نظر ساختمان و موروفولوژی زبانها به سه دسته تقسیم میشوند:

1-زبانهای تک هجائی ویاتجریدی :مانند زبان چین جنوب شرقی آسیا.در این زبانها کلمات صرف نمی شوند و پسوند و پیشوند نمی گیرند و تغییر نمی کنند.گرامر منحصر به نحو و ترکیب و ترتیب کلمات است که معانی کلمات را تغییر میدهد.در این زبانها آکان یا استرس(تاکید یا وورغو)،تن صدا و انتو ناسیون یا آهنگ ادای کلمات و جمله بسیار مهم است و معنا را مشخص میکند.در زبان چین تعداد کمی از واژه ها تک هجایی هستند.

2-زبانهای تحلیلی یا صرفی : در این زبانها ریشه کلمات هم ضمن صرف تغییر می نماید مانند:گفتن - می گویم. زبانهای هند و اروپائی و از آن جمله زبان فارسی جزو این گروه می باشند.

3-زبانهای التصاقی یا پسوندی : در این زبانها کلمات جدید و صرف افعال از چسبانیدن پسوندهای مخصوص به ریشه کلمات ایجاد میشود و این مسئله سبب پیدایش لغات جدید و غنای لغوی می گردد.در این زبانها ریشه ثابت و در موقع صرف تغییر نمی یابد.پسوندها تابه آهنگ ریشه بوده و به آسانی از آنها قابل تشخیص اند. زبان تورکی و گروه زبانهای اورال-آلتائی جزو این دسته می باشند.

در زبانهای هند و اروپائی از جمله فارسی پیشوندهای جر(ادات)یا حروف اضافه وجود دارد. در صورتی که در تورکی پیشوند وجود ندارد. مثلا در برابر کلمه ی انترناسیونال (فرانسه)و بین الملل(عربی)،در تورکی میلّتلر آراسی و یا اولوسلار آراسی گفته میشود.یعنی به جای پیشوند ، پسوند بکار میرود،چون در تورکی کلمات از آخر تکامل و توسعه پیدا می کنند.

در زبانهای هند و اروپائی عنصر اصلی(مبتدا و خبر)در بتدا قرار می گیرد و عناصر بعدی با ادات ربط یه شکل حلقه های زنجیر به یکدیگر مربوط میشوند و اگر عناصر بعدی قطع شوند ساختمان جمله ناقص نمی شود . ولی در تورکی ترتیب عناصر کاملا بر عکس است . یعنی ابتدا باید عناصر ثانوی و فرعی تنظیم و گفته شود،عنصر اصلی، یا فعل هم در آخر قرار می گیرد. مثال در فارسی = من به شیراز رفتم تا دوستم را ببینم که اخیرا از فرانسه آمده و در آنجا شش سال طب خوانده است.

حال همین مثال در تورکی = آلتی ایل طب اوخویاندان سونرا فرانسادان یئنی قاییدان یولداشیمی گؤرومک اوچون شیرازا گئتدیم.

جی،ال،لویس در دستور خود اجزای جمله تورکی را به ترتیب زیر می شمارد:

1-فاعل2-قید زمان 3- قید مکان 4-مفعول غیر صریح5-مفعول صریح6-قید و هر کلمه ای که معنی فعل را تغییر دهد7-فعل.

هر چیز معین بر غیر معین مقدم است،یعنی اگر مفعول صریح معین باشد بر مغعول غیر صریح غیر معین مقدم میشود.مثال جمله مرتب تورکی چنین است:

نقاش گئچن گون موزده گلن لره تابلولارینی اوزو گؤستردی یعنی نقاش روز گذشته در موزه تابلوهای خود را به تماشاچیان خودش نشان داد.

بعلاوه هر عنصری از جمله که به آن بیشتر اهمیت داده شود نزدیک فعل قرار می گیرد.

در صورتی که جمله با فعل ختم نشود جمله معکوس گفته میشود که در محاوره ،شعر و سبکهای خاص به کار میرود.

هماهنگی اصوات:یکی از بارزترین ویژگی های تورکی هماهنگی اصوات است.اصوات یا آواها در زبان به عنوان عناصر بسیط تشکیل دهنده کلمات دارای نقش اساسی هستند در زبان تورکی بین اصوات مختلف ریشه وپسوند هماهنگی موجود است.

هماهنگی اصوات سبب میشود که کلمات تورکی دارای آهنگ خاص بوده و تلفظ صحیح آنها اثر مطبوعی در شنونده ایجاد نماید.

حروف یا صداهای رایج تورکی 32 عددند که از آنها 9صائت و بقیه صامت هستند.

در تورکی بر خلاف فارسی و عربی صدادارها کوتاه اند و به همین علت شعرای تورکی گو در شعر عروضی به اجبار از کلمات فارسی یا عربی استفاده کرده و یا بعضی اوقات صداها را کشیده تلفظ می کنند.وزن عروضی بر خلاف وزن هجایی برای شعر تورکی مناسب نبوده و در شعر معاصر جای سابق خود را از دست داده است.شعر تورکی قبل از پذیرفتن اسلام با وزن هجایی سروده شده و "قوشوق" یا "قوشقی" نامیده میشد.بعد از آنکه بر اثر مهاجرتها تورکان به اعراب و فارسی زبانان نزدیک شدند وزن عروضی آن را از آن اقتباس و به مرور وزن کلاسیک شعر تورکی قرار دادند.با وجود این شعرای خلقی (اوزانها و عاشیقها) اشعار خود(بایاتی ، قوشما و...)را با وزن هجائی سروده اند.

در بررسی مقایسه ای زبانها از چهار نقطه نظر تحقیق میشود:

1-از نظر جمله بندی یا نحو

2-از نظر مورفولوژی یا شکل خارجی و پسوندها

3-از نظر آوائی یا فونتیک(صداها)

اینک درباره لغات و مخصوصا" افعال تورکی در مقایسه با لغات و افعال فارسی توضیحاتی داده میشود.

در این باب امیر علیشیر نوائی در حدود 500سال قبل در کتاب محاکمة اللغتین بحث قابل توجهی نموده و بعنوان مثال یکصد لغت تورکی را که معادل آنها در فارسی نیست مطرح نموده است ،همچنین تعداد زیادی از افعال تورکی را که فارسی ندارد برشمرده است.

نوائی می گوید معادل این کلمات که صد تای آن بعنوان نمونه ذکر شد در فارسی وجود ندارد،بنابراین اگر بخواهیم معانی این کلمات را به فارسی زبانها بفهمانیم ناچار باید به کمک جمله هایی با کمک گرفتن از کلمات عربی متوسل شویم.

لغاتی را که نوائی در کتاب خود بعنوان مثال بکار برده کلمات تورکی جغتائی است و اغلب برای تورک زبانان ایران نا آشناست از اینجهت در این رساله به جای آنها لغات مشابه تورکی آذربایجانی بکار برده شده است.

در این رساله در حدود 1700 کلمه تورکی آذربایجانی درج شده که در فارسی کلمه مستقلی برای آنها بکار نمی رود. ضمنا" بعنوان نمونه در حدود 350 کلمه تورکی نقل شده که عینا" در فارسی بکار میرود مانند:آقا،خانم،سراغ،اوغور،قاب،قاشق،قابلمه،دولمه،بیرق،سنجاق و امثال آنها.

در مقایسه دیکسیونرهای تورکی آذربایجانی تورکی ترکیه مشاهده میشود لغاتی که معادلشان در فارسی موجود نیست در دو لهجه تورکی یکی نبوده و در بیش از 30%لغات با هم متفاوتند.از طرفی از هر ریشه لغتی 1- 4 کلمه ذکر شده،در صورتیکه در تورکی از یک ریشه تعداد زیادی کلمات ساخته میشود و هر کدام معنی بخصوصی دارند.ضمنا" باید خلطر نشان نمود که در حال حاضر 28 زبان یا لهجه مستقل تورکی وجود دارد که 20 لهجه آن دارای کتابت و ادبیات میباشند و هر کدام دارای لغات مترادف بیش از یک هزار لغت تورکی آذربایجانی می باشند.با این ترتیب معلوم میشود که هزاران کلمه در تورکی موجود است که معادل آنها در زبان فارسی موجود نیست.

در زبان تورکی کلماتی با اختلاف جزئی(نوآنس)در معانی موجود است که در فارسی نیست.مثلا"برای انواع دردها کلمات:

آغری/ آجی/ سیزی/ یانقی/ زوققو/ سانجی/ گؤینه مک/ گیزیلده مک اینجمک، بکار می رود که هر کدام درد بخصوص را بیان می کنند.

آغری معادل درد فارسی است(درد عضوی).

سانجی به درد کولیک احشاء تو خالی گفته میشود مانند قولنج روده،

آجی به درد پرووکه گفته میشود مانند درد در موقع کشیدن دندان.

سیزی به درد خفیف سوزش دار گفته میشود.

یانغی معادل سوزش میباشد.

زوققو درد همراه ضربان است مانند درد آبسه ودرد عقربک انگشتان و امثال آنها.

گؤینه مک دردی است که در دقایق اول سوختگی دیده میشود.

اینجیمک دردر موقع پیچ خوردگی مفاصل و یا درد حاصل از ضربه و سقوط میباشد.

گیزیلده مک درد شبیه گزگز کردن دردناک می باشد.

در فارسی برای تمام حالات فوق لغت درد و یا سوزش بکار می رود.

در تورکی به گریه کردن آغلاماق گفته میشود.ولی این کلمه مترادفهای زیادی دارد که هر کدام حالات مختلف گریه را بیان می کند.مثلا":

آغلامیسماق یعنی بغض کردن و به حالت گریه افتادن بدون اشک ریختن.

بؤزمک به معنی حالت گریه گرفتن کودک.

دولوخسونماق به معنی حالت گریه به خود گرفتن و متأثر شدن بزرگسال و پر شدن چشم از اشک میباشد.

آغلاشماق به معنی گریه دسته جمعی و تعزیه بکار میرود.

هؤنکورمک با صدای بلند گریه کردن و هؤککولده مک گریه با هق هق میباشد.

بوزلاماق با صدای بلند گریه کردن و از سرما لرزیدن میباشد.

ایچین چالماق به معنی از فرط گریه کردن گریه بدون اشک و یا هق هق نمودن است .

کؤیرلمک به معنی حالت گریه دست دادن است.

در تورکی جغتائی اینگره مک و سینگره مک به معنی یواش یواش بطور مخفی گریه کردن و سیقتاماق به معنی زیاد گریه کردن و اؤکورمک به معنی با صدای بلند گریه کردن میباشد.همچنین ییغلاماق به معنی گریه کردن و اینجگیرمک به معنی با صدای نازک گریه کردن است.

در تورکی اوُسانماق به بیزار شدن و به تنگ آمدن می گویند.بیقماق،بئزیکمک،بئزمک و چییریمک هم با اختلاف جزئی همان معنی را میدهد مثلا":چییریمک بیشتر بمعنی زده شدن میباشد.

ترپشمک به معنی تکان خوردن

و ترپتمک به معنی تکان دادن است

ولی چالخالاماق به معنی تکان دادن به منظور سوا کردن(مثلا سوا کردن کره از ماست)،

قاتیشدیرماق به معنی مخلوط کردن

و قاریشدیرماق به معنی به هم زدن با قاشق و غیره .. میباشد.

ییرقالاماق به معنی تکان دادن و جنباندن

و سیلکه له مک به معنی تکان دادن درخت و یا لباس و فرش و امثال آن میبا شد.

در فارسی برای هیچکدام از این تعبیرات لغات مستقل به خصوصی وجود ندارد.

ایمرنمک،قیمسانماق که با اختلاف جزئی به معنی آرزو کردن و هوس کردن و نیسگیل به معنی آرزوی براورده نشده و حسرت میباشد،هیچکدام معادل مستقلی ندارند.

برای دعوا کردن کلمات متعددی بکار می رود که هر کدام شکل و حالت ویژه ای را از دعوا بیان می کنند مانند:

دؤیوشمک:همدیگر را کتک زدن

ووُروشماق:همدیگر را زدن

ساواشماق:با یکدیگر دعوا و جنگ کردن و گلاویز شدن

دیدیشمک:دعوا همراه چنگ زدن همدیگر

چارپیشماق:دعوا و برخورد به یکدیگر،تصادم

دالاشماق:با هم دعوای لفظی کردن

دارتیشماق:با هم مشاجره کردن

چاخناشماق:با هم سر شاخ شدن

تؤتوشماق:دعوا با گرقتن همدیگر

بؤغوشماق:دعوا همراه یقه ی همدیگر را گرفتن و خفه کردن

تیپشمک و تیپکلشمک:دعوا همراه لگد انداختن به هم

خیرتدکلشمک یا فیرتیلاقلاشماق:دعوا همراه گلوی همدیگر را گرفتن

سؤیوشمک:همدیگر را دشنام دادن

دیرشمک:دعوا کردن،رو در روی هم ایستادن

بؤغازلاشماق:گلوی همدیگر را گرفتن،رو در روی هم قرار گرفتن،دعوا کردن

چیرپیشماق:زدوخورد

دُروشماق:مناقشه،مجادله،رو در رو شدن

سؤپورلشمک:گلاویز شدن،در هم آویختن

همچنین برای اینکه بگوئید فلانی از در وارد شد ، بسته به شخصیت فلانی و نحوه ی ورود و مناسب گوینده با وی کلمات زیر بکار میرود:

قاپی دان گلدی(از در آمد،بطور متعارف)

قاپی دان ایچری بویوردولار(از در تشریف فرما شدند)

قاپیدان گیردی(از در وارد شد،بطور خودمانی)

قاپی دان گئچدی(از در گذشت)

قاپی دان سؤخولدو(از در خودش را چپاند)

قاپی دان تپیلدی(از در خودش را به زور تو کرد)

قاپی دان دوروتولدو(از در یواشکی تو آمد)

قاپی دان سؤروشدو(از در سر خود آمد تو،بمعنی مجازی)

در تورکی به مرغابی «اؤردک» گفته میشود ولی برای انواع آنها اسامی مختلف بکار میرود.مثلا" به اردک ماده«بورچین» و به اردک نر«سونا» و همچنین «یاشیل باش» گفته میشود

در تورکی برای اسب و اغلب حیوانات اهلی در هر سنی نام مخصوص وجود دارد.مثلا"«قولون»برای اسب نوزاد،«دای» به اسب دوساله و «یولان»به اسب پنج ساله گفته میشود

برای صداهای حیوانات مختلف و عناصر طبیعت لغات ویژه ای بکار میروند مانند:

سو شیریلتیسی:صدای شرشر آب

یارپاق خیشیلتیسی:صدای خش خش برگ

اوت پیچیلدیسی:صدای افتادت باد در سبزه

گؤی گورولتوسو:صدای غرش آسمان

قافلان نریلتیسی:صدای غرش پلنگ

قوش جیویلتیسی:صدای جیک جیک مرغ

اینکلرین بؤیورمه سی:صدای گاوها

شلاله نین چاغلاماسی:صدای ریزش آبشار

همچنین در برابر کلمه«کندن»فارسی شش کلمه تورکی موجود است که هر کدام در محل و مورد خاصی بکار می رود:

قازماق: بمعنی کندن زمین و امثال آن

یولماق:بمعنی کندن مو و کندن از ریشه

سویماق:بمعنی کندن پوست و رازهزنی

اویماق:بمعنی کندن چوب و امثال آن برای منبت کاری و در آوردن چشم بکار میرود.

قوپارماق: برای کندن جزئی از چیزی

قیرتماق:برای کندن و برداشتن جزئی از چیزی و نشگون گرفتن است.

بطوریکه مشاهده میشود در فارسی به جای کلمات مستقل تقلید صداها بطور مکرر بکار میرود.

در تورکی لغات مشابه(اومونیم)یا لغاتی همانند با معانی مختلف بسیار است که در شعر و ادبیات برای جناس و ایهام بکار میرود مانند:آت بمعنی اسب و آت بمعنی بیانداز.

زبان تورکی از نظر لغات برای مفاهیم مجرد بسیار غنی است.افعال تورکی بطوری که خواهیم دید از نظر نوع،وجه و زمان بسیار متنوع میباشد.در نتیجه زبان تورکی برای بیان اندیشه بطور دقیق بسیار مناسب و رساست.

نا گفته نماند با آنکه لغت باعث غنای زبان است ولی غنای زبان بیشتر تابع تحرک و قابلیت لغت سازی،افاده و بیان مفاهیم جدید وغنای مفاهیم مجرد همچنین تنوع بیان قدرت بیان تفرعات و تفاوتهای جزئی(نوآنس)کلام است.

با در نظر گرفتن مراتب فوق، نوائی و بسیاری از شرقشناسان معتقدند که نثر زبان تورکی برای بیان اندیشه و مفاهیم و موضوعات مختلف علمی،فلسفی،اجتماعی و ... رساتر و مناسبتر از زبانهای دیگر است.

مفاهیم و اندیشه هایی را که می توان در تورکی با یک جمله بیان نمود،جملات و شرح مفصلی را در آن زبان ایجاب می نماید.

در زبان یا همان لهجه فارسی واژه های بسیط سخت گرفتار کمبود است زیرا بیشتر آنها به مرور زمانها رها گشته و از یاد رفته است،*واژگان زبان فارسی برای مفاهیم علمی مجهز نیست*، و مترجمان ایرانی بیش از همه این درد جانکاه را احساس می کنند و از این، عذاب می برند.گاه میشود که انسان یک ساعت ،یک روز و حتی یک هفته تمام درباره بهمان تعبیر زبان خارجی می اندیشد،مغز و اعصاب خود را می فرساید و از هم می گسلد و سر انجام نیز راه به جائی نمی بردو خوانندگان هم همواره از مترجمان و ترجمه های فارسی ناخشنودی می نمایند.

افعال:افعال کار ،حرکت و حالت را بیان می کند و عنصر اصلی جمله محسوب میشوند،بطوریکه بدون فعل ،جمله نا تمام و معنی آن نا مفهوم خواهد بود.

زبانهای اورال-آلتائی عموما" و زبان و زبانهای تورکی خصوصا" از نظر افعال غنی هستند بعلاوه دارای انواع،وجوه و زمانهای متعدد و متنوع اند بطوریکه ممکن است مفاهیم و مطالبی را با یک فعل بیان نمود در حالیکه برای بیان همان مفهوم و مطلب در زبانهای دیگر نیاز به جملات مشروح و مفصل می باشد مثلا":اوسانمیشام یعنی من از او به تنگ آمده و بیزار شده ام،خوسانلاشدیق یعنی ما با هم بطور خصوصی درد و دل کردیم،قوجاقلاشدیلار یعنی همدیگر را در آغوش گرفتند و آغلاشدیلار یعنی با همدیگر گریه کردند،گئچیندیریر یعنی اعاشه را تامین می کند و ...

افعال تورکی همه با قاعده اند جز فعل ناقص فراموش شده ی ایمک به معنی بودن که بجای فعل معین بکار میرود.

در خاتمه این مقاله به جا خواهد بود اگر نگاهی مقایسه آمیز هر چند گذرا به چند و چون اصطلاحات و تعبیرات فعلی در زبانهای فارسی و تورکی بیاندازیم.اصطلاحات و تعبیرات فعلی که از آن در اصطلاح لغت شناسی به ترکیبات ثابت فعلی زیان نیز نام برده میشود.یکی از جالبترین و پرمایه ترین شقوق لغوی و ترکیبی زبان در ارائه معانی مجازی و تشبیهی است.

زبان فارسی که در عین حال یکی از زبانهای ترکیبی است و کلمات آن انعطاف زیادی برای تشکیل اصطلاحات و تعبیرات فعلی دارد و از وسعت و شمول زبان تورکی در ایجاد و کاربرد این نوع ترکیبات برخوردار نیست. در زبان تورکی تنها در رابطه با اعضای بدن انسانی از نوع :

باش(سر)،گؤز(چشم)،آغیز(دهان)،آیاق(پا) و امثال آن صدها اصطلاح و تعبیر وجود دارد اینک برای اینکه در این باب نموداری به دست داده باشیم به نقل تعدادی از اصطلاحات وتعبیرات فعلی رایج در زبان تورکی که از یادداشتهای آقای م.ع.فرزانه اقتباس شده در رابطه با کلمه دیل(زبان)بسنده می کنیم:

1-دیل - آغیز ائله مک(دلداری دادن،با لحن ملایم خواستار پوزش شدن،رفع رنجش و کدورت کردن.)

2-دیل آچماق:زبان باز کردن(طفل)،درد خود را باز گفتن،التماس کردن و خواهش کردن

3-دیل بوغازا سالماق:وراجی کردن،پشت سر هم و بدون وقفه حرف زدن.

4-دیل اؤیرتمک:چیزهای ندانسته را یاد دادن،حرف یاد(یکی)دادن،راه و چاه نشان دادن.

5-دیل تاپماق:تفاهم پیدا کردن،جلب رضایت و اعتماد کردن،زبان مشترک یافتن

6-دیل تؤکمک:خواهش و تمنا کردن،اصرار ورزیدن

7-دیل چیخارماق:استهزا کردن،ادای یکی را در آوردن

8-دیل وئرمک:راضی شدن،قبول دادن*دیل وئرمه مک:امکان حرف زدن به دیگری را ندادن

9-دیلده توک بیتمک: از تکرار و بازگویی یک مطلب خسته شدن

10-دیلدن دوشمک:خسته شدن،از پا درآمدن

11-دیلدن سالماق: خسته و درمانده کردن،از پا انداختن

12-دیلدن دوشمه مک:ورد زبان بودن،از یاد نرفتن،فراموش نشدن

13-دیله گتیرمک:یکی را به حرف وا داشتن،کاری را که در حق کسی انجام شده را به زبان راندن

14-دیله توتماق:با حرفهای شیرین یکی را رام کردن،بچه در حال گریه را با زبان ساکت کردن

15-دیله گتیرمه مک:یارای گفتن حرفی را نداشتن،حرفی را که گفتن آن ممکن است نگفتن

16-دیلی آغزینا سیغماماق:خود ستائی کردن،حرفهای گنده گنده گفتن

17-دیلی باتماق:نطقش خاموش شدن

18-دیله گلمک: زبان و شکوه و شکایت گشودن،به ناله و فغان آمدن

19-دیلی قیسا اولماق:به خاطر داشتن قصور،جرأت حرف زدن نداشتن

20-دیلی دولاشماق:حرفها را اشتباه گفتن،در نتیجه اشتباه و یا دستپاچگی حرفها را قاطی کردن

21-دیلی دؤنمه مک:قادر به تلقظ و ادای صحیح حرف نبودن

22-دیلی توتولماق:توان و یارایی گفتن را از دست دادن،به هنگام سخن گفتن لکنت پیدا کردن

23-دیلینه وورماماق:از چشیدن چیزی امتناع کردن

24-دیلیندن دوشمه مک:مرتبا" تکرار کردن،بطور مدام بر زبان داندن

25-دیلیندن قاچیرماق:بی هوا و بی حساب از دهانش در رفتن

26-دیلینی باغلاماق:وادار سکوت کردن

27-دیلینه باغلاماق:به گردنش گذاشتن،حرف بر زبان کسی گذاردن

28-دیلینی بیلمک(باشا دوشمک):از حال و مقالش با خبر شدن،راز دلش را حالی شدن

29-دیلینی قارنینا(دینمز یئرینه)قویماق:از زیاده گویی خودداری کردن،زبان در حلق فرو بردن

30-دیلینی دیشله مک:حرف را نا تمام گذاشتن،در وسط حرف تأمل کردن

31-دیلینی کسمک:به سکوت وا داشتن،جلو حرف یکی را به زور گرفتن

32-دیلینی ساخلاماق:از گفتن چیز خاصی خودداری کردن،سکوت را ترجیح دادن

33-دیلینی ساخلاماماق:در گفتن بی پروائی نشان دادن،حرف زیادی و بی موقع زدن

34-دیللر ازبری اولماق:به دلیل خوشنامی و به زبانها افتادن،ذکر خیر داشتن

35-دیللرده گزمک(دولاشماق):همچون امثال در زبانها گشتن.

36-دیللره دوشمک:ورد زبان خاص و عام شدن،سر زبانها افتادن،شایع شدن.

نتیجه:

زبان تورکی یکی از با قاعده ترین زبانهاست و از نظر لغات،مخصوصا" افعال بسیار غنی است.وجود قانون هم آهنگی اصوات،کلمات تورکی را موزون و آهنگدار نموده و به آنها نظم و ترتیب خاص داده است.در تورکی علاوه بر اسامی ذات لغات زیادی برای مفاهیم مجرد وجود دارد.بعلاوه لغات مترادفی با اختلاف جزئی در معنی موجود است که میدان قلمفرسائی را وسیعتر و قلم نویسنده را تیزتر و دقیقتر میسازد.

افعال تورکی به قدری وسیع و متنوع اند که در کمتر زبانی نظیر آنها را میتوان یافت.گاهی با یک فعل تورکی اندیشه و مفهومی را میتوان بیان نمود که در زبان فارسی و زبانهای دیگر نیاز به جمله و یا جملاتی پیدا می کند.از طرفی وجود پسوندهای سازنده سبب شده که قابلیت لغت سازی برای بیان مفاهیم مختلف و تعبیرات فعلی بسیار زیاد است.

نحو و ترکیب کلام در تورکی با زبانهای هند و اروپائی متفاوت است. در تورکی عنصر اصلی جمله یعنی فعل اصلی در آخر جمله قرار دارد. زبانهای هند و اروپائی عنصر اصلی جمله در ابتدا قرار می گیرد و عناصر بعدی با ادات ربط بشکل حلقه های زنجیر به یکدیگر مربوط میشوند و اگر عناصر بعدی قطع شوند سازمان جمله ناقص میشود، ولی در تورکی ترتیب عناصر جمله کاملا" بر عکس است یعنی ابتدا باید عناصر ثانوی و فرعی تنظیم و گفته شود و قسمت اصلی در آخر قرار گیرد و از همینجاست که هر نویسنده و یا گوینده تورک زبان نمایان میشود.

 

                                      خبروئرین ائللره                     دوشسون هامی دیللره
                                      اورموگولو گوز دیکیب              مدد وئره ن اللره

                                      گه ل ایناناق سئوگی یه         قارداشلیغابیرلی یه
                                      بیزدن یاردیم ایسته ییر          آذربایجان اورمیه

                                      من آشیق آی اولایدیم          بیرسولو چای اولایدیم
                                      آشیب داشیب داغلاری         گلیب سنه دولایدیم

                                     خالقین دوزلو گؤلو               گورمه یک سنی اؤلو
                                     گویوب،گئدیب،بوراخما          بیزه گورو بیر گؤلو

                                     بودردی کیمه یازام؟             اوزیوردومدا یالقیزام
                                     ائشیدیرسن می منی؟       بوگونلر چوخ سوسوزام

                                     بیلمه لیسیز سیز بونو         گلمز گؤلومون سونو
                                     بو کیچیک اللریم له             قورتاراجام،من اونو

Ta Qiyamətədək açıla bilməyən sirlərdən biri də Xanım Zəhradır (s ə.). Öz zəmanəsində də, cağdaş dünyamızda da Xanım (s.ə.) öz əsrarını saxlamaqdadır.

İstənilən istiqamətdə diqqət etsək, Xanımı (s.ə.) zirvədə görürük. Bəzilərinin “hələ balam uşaqdır” dediyi 18 yaşında, Xanım dünyasını dəyişdi və özündən sonra Həsəneyni (ə) və Kərbəla qəhrəmanı Həzrət Zeynəbi (s.ə.) yadigar qoyub getdi

Bu mövzular əhlinin dilindən zikr olunsa, daha yaxşıdır. Bu baxımdan bu sahələrdə naqis cümlələrlə vaxtınızı almaq istəmirəm.

Mövzumuz bir az fərqlidir. Xanımın fərqli bir əsrarından bəhs edəcəyik.

Dünyada mövcud olan “Fatimə” adı ilə bağlı olan şəhərlər haqqında söhbət edəcəyik

Cənubi Amerikada ən büyük dövlət olan Braziliyada yerləşən Fatimə adı ilə bağlı olan şəhərlərə nəzər salaq.
NOVA FATİMƏ – Braziliyada Parana ştatına daxil olan bir şəhəridir.2006-cı ilin statistikasına əsasən 8246 nəfər əhalisi var. 283,420 kv. km ərazisi var. Hər kv. km 29,1 nəfər adam düşür. Şimali Piuneyru Paranaensi mezaregionun ayrılmaz hissəsidir. İqlimi subtropikdir. Şəhər 1951-ci ildə salınb. Şəhərin ən hündür yeri dəniz səviyyəsindən 673 m hündürlükdə yerləşir. Şəhərin rəsmi bayram günü 14 dekabrdır

OLİVEYRA DE FATİMƏ – Braziliyada Tokantins ştatına daxil olan bir şəhəridir. Şərqi Tokantis mezaregionun ayrılmaz hissəsidir. İqtisadi statistik mikroregion olan Rio Formoso ərazisinə daxildir. 2006-cı ilin statistikasına əsasən 1039 nəfər əhalisi var. Ərazisi isə 205,849 kv. km sahəni tutur. Hər kv. km 5 nəfər adam düşür. Şəhərin ən hündür yeri dəniz səviyyəsindən 305 m hündürlükdə yerləşir.
FATİMƏ – Braziliyada Baiya ştatına daxil olna bir şəhəridir. Şimali-şərqi Baiya ştatının mezaregionunun ayrılmaz hissəsidir. Ribeyra du Pombal mikroregionun ərazisinə daxildir. 2006-cı ilin statistikasına əsasən, 18747 nəfər əhalisi var. Ərazisi də 356,278 kv. km sahəni əhatə edir. Əhalinin sıxlığı – 52.6 nəfər/km ². Ən hündür yeri – dəniz səviyyəsindən 100 m hündürlükdə yerləşir.
Fatimə de Sul – Braziliya da Matu Qrosu do Sul ştatına daxildir. Ştatın cənubi qərbində yerləşir. Əhalisi 2006-cı ilin statistikasına əsasən 20564 nəfərdir. Ərazisi isə 315,237 км². Tropik iqlimə sahib olan şəhər 1959-cı ildə salınıb. Şəhərin ən hündür yeri dəniz səthindən 352m hündürlükdə yerləşir. Hər км²-ə 53,5 nəfər düşür

İndi isə Portuqaliya ərazisində olan Fatimə adı ilə əlaqəli şəhərlərə nəzər salaq.
Nossa Seniora de Fatima – Portuqaliyada Lissabon bələdiyyəsinə aiddir. Köhnə inzibati ərazi bölgüsünə əsasən Eştremadura vilayətinə aid olub. Hal-hazırda isə Böyük Lissabon aqlomerasiyasında yerləşir. Statistikaya əsasən 2001-ci ildə əhalisi 27111 nəfərdir. Ərazisi isə 1,87 kv km. Şəhər 1959-cu ildə salınıb

FATİMƏ – Portuqaliyada Santaren rayonuna daxil olan bir şəhərdir. 2001-ci ilə olan statistik məlumata əsasən 10000 nəfər əhalisi var. Şəhər haqqında ilk məlumat 1158-ci ilə təsadüf edir.
Sonuncu şəhər haqqında maraqlı məlumatlar var. Bu şəhərdə 1917-ci ildə 3 nəfər uşaq qoyun otararkən bir xanımın göründüyünü iddia edirlər. Bu hadisə məlumatlar arasında “Fatimənin 3 sirri” adı altında qeyd olunur. Bu şəhər xristianlar arasında çox məşhur şəhərdir. Onlara görə bu xanım İsanın (ə) anası Məryəm xanım olub. Amma zikr olunan bu sirlər Fatimənin buyruşları adı ilə qeyd olunur. Deyilənlər görə həmin görünən xanım camaat arasında örtüyə bürünmüş və əlində təsbeh olaraq təsvir olunurdu. Amma hal-hazırda həmin xanım rahibələrə xas geyim forması və əlləri sifəti qarşısında birləşmiş olaraq dua halında təsvir olunur

Əldə olan imkanlardan istifadə edərək bir az araşdırma apardıq. Fatimə şəhərinə ilk dəfə təsadüf olunan illəri araşdırdıqda, maraqlı məlumatlar əldə etdik. Belə məlum oldu ki, Portuqaliya 713-718-ci illər ərzində (h.q. 94-99-cu illər) Əməvi hökmdarı 1-ci Vəlid ibn Malik tərəfindən fəth olunub. Bu ərazilər təxminən 4 əsr ərəblərin tabeçiliyində olub. Amma maraqlı cəhət burasındadır ki, Fatimə adı məhz o illərə təsadüf edir ki, artıq Portuqaliya ərəblərin tabeçiliyindən azad olmuşdu. 1139-cu ildə ərəblər bu ərazilərdən çıxarıldı. Bu zaman ərəb xilafətinə Abbasilər nəzarət edirdi. Abbasilərin 35- ci xəlifəsi 2-ci Muqtəfil (1136-1160 /h.q. 535-555) zamanında Portuqaliya ərazilərinə öz nəzarətini təmin etdi. 1143-cü ildə Portuqaliya artıq təmamilə ərazisinə nəzarət edirdi

Amma təəccüblüsü budur ki, bəs bu ad nə səbəbə dəyişilməyib? Bir dövlət 4 əsr digər bir dövləti öz tabeçiliyində saxlaya və nəzərə alsaq ki, söhbət Əməvilərədən və Abbasilərdən gedir, onda qəribə mənzərə alınır. Axı normal halda belədir ki, ”işğalçı” dövlətin heç bir nişanəsi qalmamalıdır və onların mövcüdluğunu hiss etdirən bütün abidələr, adlar dəyişilməli idi. Tarixdə bu cür səhnələrə çox rast gəlinir. Amma Fatimə adı nəinki dəyişilməyib, hətta bu adla bağlı başqa şəhərlər də salınılb. Məsələn Ayasofyanın kilsə kimi tikildiyi hamıya məlumdur. Konstantinopol fəth olundu və ilk olaraq adı dəyişilib, İstanbul qoyuldu. Bununla da bitmədi. Xristianların izlərini özündə əks etdirən möhtəşəm arxitekturaya sahib Ayasofyaya minarələr əlavə olundu və məscidə çevrildi. Hətta şəhəri fəth edən Osmanlı fatehi Sultan Mehmet xan Ayasofya kilsəsinin yanında onun kimi digər bir böyük məscidi – “Sultan Mehmet” camisini inşa etdirdi. Məqsədi də Ayasofyanın o ərazilərdə Bizansın mövcudluğunu xatırlatmasının qarşısını almaq oldu. Bir türkün dediyi kimi, bu, ehtiyacdan, yəni, camaatın ibadət yerinin ehtiyacı səbəbi ilə tikilməyib. O dövrdə İstambulun nə qədər müsəlman əhalisi var idi ki, bu boyda məscid (Ayasofya) ola-ola digər böyük məscid də tikilsin?! Əslində bu, bir mesaj idi – yəni buraların yeni sahibi var

Nə isə, bu yüzlərlə misallardan biri idi. Fatimə (s.ə.) əsrarından biri də, mən deyərdim, elə budur. Axı onları bu ada bağlayan nə idi?

Bəlkə Nəcran tayfasının bildiyini (“Mübahilə” ayəsinin təfsirinə bax) bunlar da bilirdi? Bəlkə Həzrət Nuhun (ə) gəmisinə yazdığı o 5 kimsənin adından bunlar da xəbardar idilər? Bəlkə Həzrət Yusifin (ə) quyuda təvəssül etdiyi 5 kimsədən xəbardar idilər? Bəlkə Həzrət Adəmin (ə) tövbəsinin qəbulundan ötrü zikr etdiyi adlardan xəbərdar idilər? Bəlkə, bəlkə, bəlkə…
Rəsuli-Əkrəm (s) buyurub: “Həqiqətən, Fatimə (s. ə.) Qədr gecəsi kimidir. Hər kim haqqını tanıdığı halda, Fatiməni (s. ə.) dərk edə bilsə, həmin şəxs Qədr gecəsini də dərk edəcək”.
Əgər Allah Təala Qurani-Kərimdə buyurubsa ki, ”Sən haradan biləsən ki, Qədr gecəsi nədir?”, onda bu əsrar Qiyamətədək sürəcək. Allah Təala bizi Xanımın qapısından ayırmasın

amin

Mətləb Həmzəli*Haqyolu-deyerler*

دیلیمیزده جومله لر اوخونارکن سؤزلرین سونلاریندا اولان سسسیزلر، اؤزلریندن سونرا گلن سؤزلرین ایلک حرفی سسلی ایسه بو سسلییه باغلاناراق اوخونارلار.

ائمانئت_ئشئغین یولاری زیف اولار.

گئنیش_ووایی سئیره بوداق ایدی.

ائلبیسئنین_وتوسو پوزولموش. امنه - تئغئغین یولاری زیف اولار

گئنی - شووایی سئیره بوداق ایدی.

پالتاری - نوتوسو پوزولموش.


بؤیوک سس (مشهور) اویغونلاشماس(ن)ی

هر هانسی بیر سؤزون تورکجه اولوب اولمادیغینی آنلاماق اوچون آختاراجاغیمیز ایلک خوصوصیت بؤیوک مشهور قایداسینا اویغون گلیب اومادیغیدیر.

کیرایه یه گؤتورمک __ کی - ره - لا - ماک __ اینجه سسلی ایله باشلامیش، قالین سسلی ایله بیتمیش. اویغون گلمز

نردیوان __ مئر - دئ - وئن __ بؤیوک مشهور اویغونلاشماسینا خبردار ائت

ایستیثنالار:

سس دییشیکلیگینه اوغرایان سؤزلرده بو قایدا آختاریلماز. (الما - آل/گؤتورمه، آنا - آنا، قارداش - کارداش، هانسی - کانگی...)

بیرلشمیش سؤزلرده بو قایدا آختاریلماز (بؤیوک قارداش، گئجقوندو، باشؤغرئتمئن، جاوان...)

تورکجه یه خاریجی دیللردن گیرن سؤزلرده قایدا آختاریلماز (رئسپوبلیکا، قوناق، آوتوبوس، تئلئویزییا، مسجید...)

-یور، -کئن، -کی، -لئیین، -ایمتیراک، -داش علاوه لرینده بو قایدا آختاریلماز (ئکشیمتیراک، سحر، سونراکی...)

کیچیک سس (مشهور) اویغونلاشماس(ن)ی

سایتلر آغیزیمیزدان چیخیش وضعیتلرینه گؤره بعضی خوصوصیتلر داشییار

دوز-گئنیش: آ، ائ

دوز –یومرو: او، اؤ

دار-دوز : ای، ای

دار-گئنیش: او، او

دوز سسلیلر : آ، ائ، ای، ای

یومرو سسلیلر: او، اؤ، او، او

دار سسلیلر : ای، ای، او، او

گئنیش سسلیلر : آ، ائ، او، اؤ

تورکجه ده بیر سؤزون ایلک هئجاسینداکی سایت:

دوز ایسه، سونرا گلن هئجالارین و علاوه اولونان علاوه ائدرین ده دوز اولار.

یومرو ایسه، سونرا گلن هئجالارین و علاوه اولونان علاوه ائدرین ده سسلیلری یا دوز - گئنیش و یا دار - یومرو اولار.

سؤزون ایلک هئجاسیندا " آ " وارسا، داها سونراکی هئجالاردا دا " آ " و یا " ای " اول/تاپیلار: قادین، قالین، آدام، آمان...

" ائ " دئییل سونرا " ائ " و یا " ای " گلیر: الک، برابر، اریک، اسن...

" ای " دئییل سونرا " آ " و یا " ای " گلیر: قیریق، چیکیک، کیمیز، قیسا، قینا...

" ای " دئییل سونرا " ائ " و یا " ای " گلیر: چییلک، تیر، چیچک، بینیش...

" او " دئییل سونرا " آ " و یا " او " گلیر: وئدره، قورو، چوبوق...

" اؤ " دئییل سونرا " ائ " و یا " او " گلیر: اؤلوم، هؤرگو، چوبوق

" او " دئییل سونرا " آ " و یا " او " گلیر: قویو، قوزو، قورشاق، قولاق...

" او " دئییل سونرا " ائ " و یا " او " گلیر: اوزوم، کدرلی، پاییزدا، اوزمک...

ادبیات

تازمین (تضمین، کومپئنساسييا): بير شاعيرين، بير ميصراع و يا بير بئيتين بير باشقا شاعير طرفيندن ايستيفاده ائديلمه سي. ديوان ادبياتي نظم نؤوعودور. تازمین ائديلن ميصراع و يا بئيتين صاحيبي نين ذيکري شرطدير.

تظمین ائدن شاعير، شعري هر هانسي بير نظم شکلينه تاماملايار و آلدیغی صاحيبيني ايفاده ائدر.

نومونه: رئجاي زاده اکرمين شعريني تنزيم:


سانارام آديني قوشلار هئجالار

سني سؤيله ير منه داغلار دره لر

سو چاغيلدار قوزولار چؤلده مله يهر

سني سؤيله ير منه داغلار دره لر


هميشه سني عشقین اسرکن سئردئ

حسن او آنين گؤرونر هر يئرده

گزديگيم دويغولو واديلرده

سني سؤيله ير منه داغلار دره لر

تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز در سومین دیدار مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا به مصاف الشباب عربستان رفت.

تراکتورسازی در این دیدار یک بر صفر مغلوب حریف خود شد تا اولین شکست خود را در مسابقات امسال کسب کند.

الشبابی‌ها در دقیقه 30 توسط ناصر الشمرانی به گل دست یافتند.

تراکتورسازی با این شکست 4 امتیازی باقی ماند و با توجه به پیروزی الجیش مقابل الجزیره نماینده ایران در رده دوم ماند.

الشباب با 7 امتیاز در صدر است و الجیش با 4 و الجزیره با یک امتیاز در جایگاه‌های سوم و چهارم قرار گرفتند.

پیش از این سپاهان هم مقابل الاهلی با نتیجه 4 بر 2 شکست خورده بود.

بير ديلين و يا ديللرين سؤز خزبنه‌سيني، (سؤزوارليغيني)، سؤيله‌ييش و يازيليش شکيل‌لرييله وئرن، سؤزون کؤکونو اساس گؤتوره‌رک، بونلارين باشقا عونصورلرله قوردوقلاري سؤزلري و آنلاملاريني، دييشيک ايستيفاده‌لريني گؤسترن اثر.

سؤزلوک‌لر تک ديللي و يا چوخ ديللي اولا بيلر. مادده باشلاريني آ – ب - ج سيراسي ايزله ير.

عومومي و يا اؤزل ساحه‌لرله علاقه‌دار سؤزلوک‌لر حاضيرلانا بيلر.

عرب حرفلي اسکی سؤزلوکلرده مادده باشي عربجه سؤزون اوچ حرفلي کؤکونون سون حرفي اساس آليناراق سيرالاناردي.

14 و 15 ینجی یوزایللر آراسيندا ياشاميش اولان القاموس المحاط (اوکیانوس سؤزلوغو) آدلي اثري تورکجه‌يه چئويرن ترجومه‌چي عاصیم بو سيستئمي ايستيفاده ائتدي.

ايلک سؤزلوک اولاراق ايسکندريه موزه‌ي کيتابخاناچيسي بيزانسلي آريستوپ هانئسين حاضيرلاديغي اثر قبول ائديلير.

ايسلام دونياسيندا ان اهميتلي سؤزلوک 9 نجی یوزایلده ياشايان فاراب‌لي ايسماييل جؤوهري‌نين صحاح اللغة آدلي عربجه اثري.

وانکولو سؤزلوکي دئيه بيلينن متفرقه‌نين باسديغي ايلک کيتاب دا بير صيحاح ترجومه‌سي‌دير.

تورک مدنيتينده ايلک سؤزلوک ايسه کاشغارلي ماحمود (محمود کاشغری)ون تورکجه دن عربجه‌يه ديوان لوغات التورک (دیوان لغات الترک) دور.

بیر اولانی حابئله بیر آچمانی آدلاندیران سؤزه آد دئییلیر. آراز، تیکینتی، دوشونجه، دویغو.

آراز ایله تیکینتی بیر اولابیله نی آدلاندیرلار، دوشونجه ایله دویغو بیر آچمانی.

قایناق: سؤزلوک، داشقین، تبریز، یاران یائیملاماسی، 1374


آد: جانلی و جانسیز وارلیکاری، دویغو و دوشونجه لری، موختلیف وضعیتلری بیلدیرن سؤزلره آد دئییلیر

آدلار جینس آد و خوصوصی آد اولماق اوزره ایکییه آیریلار.

خوصوصی آد: دونیادا تک بیر وارلیغی ایفاده ائدن آدلارا خوصوصی آد دئییلیر.

جینس آد: دونیادا بنزری چوخ اولان بیر چوخ وارلیغین، بیر چوخ وارلیغین اورتاق آدینا جینس آد دئییلیر.

جینس آدلار اوچه آیریلار:

آ. مادده آدلاری: ال ینن توتولوب گؤزله گؤرولن وارلیقلارا وئریلن آدلارا دئییلیر. ماسا، پالتار، داش، دوزنلیک، پروسپئکت، کوچه....

آ. معنا آدلاری: ال ینن توتوامایان گؤزله گؤروله بیلمه یه ن وارلیقلارا وئریلن آدلارا دئییلیر. سس، یوخو، سئوینج، آجی/اغریلی، یوخو، عاغیل، خاصیت، خوشبختلیک، حسرت، سئوگی...

آ. بیرلیک آدلاری: عئینی نؤودن اولان وارلیقلارین توخلو اولاراق اول/تاپیلدیقلاری وضعیتلره وئریلن آدلارا دئییلیر. مکتب، سینیف، لاغ/الای، باتالیون، سورو، مئشه ، خالق، میلت، عاییله، خور...

آدلاردا تکلیک - چوخلوق

آدلاردا تکلیک - چوخلوق: بیر تک وارلیغی ایفاده ائدن تک آد، عئینی جینسدن جیرچوک وارلیغی ایفاده ائدن آدلارا ایسه چوخلوق آد دئییلیر.

تک

چوخو علاوه س(ن)ی چوخلوق

چیچک + لئر __ چیچکلر

داغ + لار __ داغلار

کؤینک + لئر __ کؤینکلر

قاپی + لار __ قلیب لر

عادین حاللاری

آدین بئش حالی واردیر:

یؤنلمه وضعیتی

یوکله مه وضعیتی

تاپیلما وضعیتی

آیریلما وضعیتی

بونا گؤره مکتب سؤزونو آدین بئش حالینا گؤره جومله ده ایستیفاده سی:

مکتب اینسان دوغرو دوشونمگی اؤیره دهر.

محمد بو ایل مکتبه باشلایاجاق

مکتبی بیتیرینجه موعلیم اولاجاقمیش

صاباح مکتبده اولماق مجبوریتینده سنمی؟

مکتبدن گلیرکن کیتابچییا اوغرامیش.

آد تاملامالاری

آ. آد تاملاماسی: آرالاریندا معنا ماراق/لاقه سی اولان، ایکی و یا داها چوخ آددان مئیدانا گلن سؤز قروپلارینا آد تاملاماسی دئییلیر.

آد تاملامالاریندا بیرینجی آد تاملایان، ایکینجی آد تاملاناندیر. تاملایان و یا تاملانان علاوه آل/گؤتورمه وضعیتینه گؤره آد تاملامالاری دؤرده آیریلار:

1. تاکیسیز آد تاملاماسی: بیر تاملامادا تاملایان و تاملانان آد و یا آد سویلو سؤز علاوه آل/گؤتورمزسه تاکیسیز تاملاما مئیدانا گه لر.


گوموش چرچیوه دمیر قاپی

تاملایان تاملانان تاملایان تاملانان


2. علامتسیز آد تاملاماسی: بیر آد تاملاماسیندا تاملایان علاوه آل/گؤتورمز، تاملانان علاوه آل/گؤتورسه علامتسیز آد تاملاماسی مئیدانا گلیر.

سوبا بورو - س -او پنجره شوشه - ای

تاملایان تاملانان تاملایان تاملانان


3. علامتلی آد تاملاماسی: تاملایانلا تاملانانین علاوه آل/گؤتوردویو آد تاملامالارینا علامتلی آد تاملاماسی دئییلیر.

ائو - ائن پنجره -س - ای شکاف - این قاپاق - ای پئنجک - ائن دویمه - س - ای

تاملایان تاملانان تاملایان تاملانان تاملایان تاملانان


4. زنجیرله مه آد تاملاماسی: ایکیدن چوخ آدین معنا طرفیندن بیر-بیرینی تاماملایارکن مئیدانا گتیردیکلری تاملامالاردیر.

ائویمیزین دؤرد بیر طرفی پنجره چئرجئوئسی نین شوشس(ن)ی ...

تاملاما نؤوو تاملایان تاملانان

تاکیسیز آد تاملاماسی - -

علامتسیز آد تاملاماسی - -ای

علامتلی آد تاملاماس -ائن -ای

زنجیرله مه آد تاملاماس ایکیدن چوخ آد

بعد از باخت تراکتورسازی به سپاهان اصفهان، یکی از بازیکنان تراکتورسازی در مصاحبه‌ای از تداوم این باخت‌ها در صورت حل نشدن مشکلات مالی تیم خبر داد.

مدیرعامل باشگاه تراکتورسازی از پرداخت بخشی دیگر از مطالبات بازیکنان تیم در آینده نزدیک خبر داده.

محمد ابراهیمی که در لیگ یک به تراکتورسازی پیوسته فعلا از حضور در تمرینات تیم تراکتورسازی محروم شده است.

در روزهایی که تراکتورسازی به آرامش نیاز دارد، وارد یک حاشیه ناخواسته شده و این می‌تواند موقعیت این تیم در لیگ برتر و باشگاه‌های آسیا را به خطر اندازد.

در پی مصاحبه محمد ابراهیمی  بازیکن تراکتورسازی محمد ابراهیمی بعد از شکست 3 بر 1 تراکتور مقابل سپاهان؛ مبنی بر اینکه پول ندهند در آینده نیز خواهیم باخت، هیئت مدیره باشگاه تراکتورسازی طی نامه‌ای از مدیرعامل باشگاه خواست نسبت به این موضوع با حساسیت بیشتری رسیدگی کند.

در بخشی از این درخواست آمده است که: جای تعجب است بازیکنی که پنج سال است در تراکتور بازی می‌کند و تاکنون تمام مبلغ قراردادهایش را دریافت کرده است در این مقطع حساس تیم، چنین بحثی که می‌تواند باعث ایجاد حاشیه‌های خطرناک برای تیم شود مطرح می‌کند.

به یقین تراکتور امسال اگر اولین تیم در پرداخت‌ها نباشد قطعا جزو سه باشگاه توانمند در پرداخت‌ها است و با توجه به اینکه بین 60 تا 70 درصد قرارداد بازیکنان تاکنون پرداخت شده  در این شرایط بحران مالی باشگاه‌ها و کل کشور، نحوه عملکرد مالی تراکتورسازی مایه مباهات است.

در ادامه این نامه آمده است: قطعا حمایت مالی نیز همچنان ادامه خواهد داشت، اما برای عبور از این مرحله غیرت و تعصب همه بازیکنان مورد انتظار است، به هر ترتیب از شما می‌خواهیم تا زمانی که علت عملکرد ضعیف این بازیکن و مصاحبه مشکوک وی که باعث هدر رفتن سرمایه یکساله باشگاه و زحمت تمام  بازیکنان شده است، بررسی نشده و همچنین با توجه به اینکه ایشان بنابه گزارش‌های باشگاه قبلا هم چندین بار به کمیته انضباطی احضار و جریمه شده‌اند و همچنین نارضایتی شدید هواداران از مباحث ایجاد شده و رفتارهای نام برده، از همراهی ایشان تا اطلاع ثانوی با تیم اجتناب شود. ضمنا گزارش بررسی‌ها از موارد فوق آماده ارائه شود تا در جلسه آینده تصمیم قطعی در مورد این بازیکن گرفته شود."خبرگزاری فارس"

شبئه - خلق تئاترینین یایغین نؤعلریندن بیریدیر . بؤیوك مئیدانلاردا ،تكیه لرده ساعاتلار دوام ائدن بو تئاتر، عاشورا واقعةسیله علاقه ده یارانمیشدیر.آشاغیدا خوراسانین درگز شهرینده ایجرا اولونان شئبه دن اؤرنك اولاراق ارائه وئریلیر:
اؤرنک

ایمام حوسئین شهادته ساری مئیدان گئدنده اونون عیالی شهربانی قاباغین آلیب آغلایاراق دئییر:

شهربانی:

قان آغلارام بو عرصه ده سولطانیم آیریلیر

بوجیسمدن توان اوزولور ،جانیم آیریلیر.

بیلقئیس-عصریدیم بو تخت-سولئیماندا

تختیم ییخیلدی ،ایندی سولئیمانیم آیریلیر.

بختیم یاتیب،ائویم ییخیلدی،سیندی شوكتیم،

گئتدی خانیملیغیم،شه- دورانیم آیریلر.

ایمام:

ای یار - مئهریبان - وفاداریم آغلاما

آرام - جان ومونیس - غمخاریم آغلاما

دَیدی نهال – عشرتیمه ظولم تیشه سی

سیندی نیظام – شوكت –بازاریم آغلاما

ائیله حلال منی ای یار سن بو گون

قالدی سن ایله محشره دیداریم آغلاما.


قایناق

    تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی

توركلرده فالا باخماق قدیم تاریخه مالیكدیر، اونون یازییا آلینمیش ان اسگی نومونه سی ایرق بیتیكدیر. یارپاق اوسته اورخون حرفلریله یازیلمیش بواثر بو گون چینده ساخلانیلیر .شاعیرانه نثری اولان بو فاللار بلكه ده سونرالار تدریج ایله بوگونكو بایاتیلاریمیزا چئوریلمیشدیر.

اؤرنک لر

میر علی سیدنیا خوراسان توركلرینده موتداویل اولان بایاتی فالینی بئله ایضاح ائدیر :

دَرَگزده بایراما یاخین سمنی پیشیررلر .سمنی پیشیرن ائوده قیزلار ییغیلار باشی گن بیر

كوزه نی سویلا دولدورار،اونون ایچینه نیشان اولاراق ،كیمی اوزوك كیمی تئل سانجاغی

كیمی مینجیق، كیمی س ّ كه سالارلار . بیر قیز اوشاغی كوزه نین باشیندا ایلشر،دونیا گورموش قادینلاردان بیری باشلار بایاتی اوخوماغا، هر بایاتی اوخوناندا قیز نیشانلاردان بیرین چیخاردار، او نیشان كیمین اولسا بایاتی اونون وصف حالیدیر.میثال اوچون:

قرنفیل اویوم-اویوم

دریم قوینووا قویوم

یاغیش یاغار، یئر دویماز

من سندن نئجه دویوم.

معناسی بودور كی ایكی سئون عاشیق بیر-بیریندن آیریلانماز.

قیزیل گولو دررلر،

مخمل اوسته سررلر.

خوش اوقیزین حالینا،

سئودیگینه وئررلر.

معناسی بودور كی اوًز مورادینا یئته جكسن

قرنفیل قوتودادی،

خومار گوًز یوخودادی.

غم یئمه غمخار گوًیلوم،

مطلب وئرن خودادی.

معناسی بودور كی آللاهین عئینایتینه اوموت باغلامالییق.

همین بایاتی فالی آذربایجاندا دا واردیر .

اوتورموشدوم سكیده،

اورگیم سك-سكیده .

اوچ قیزیل آلما گلدی،

بیر گوموش نلبكیده.

معناسی بودور كی خوش خبر گله جك.

آناسی یانار آغلار،

حریفی قانار آغلار.

آنادئیر گوًرچین

تابوتا قونار آغلار.

معناسی بودور كی قیزین آداخلیسینا یامان حادیثه اوز وئره جك.

عزیزیم وطن یاخشی،

كوًینگی كتان یاخشی.

غوربت یئر جنت اولسا،

یئنه ده وطن یاخشی.

معناسی بودور كی سفره گئدن قاییداجاق.

جان قارداش،جانیم قارداش،

آغلادیر جانیم قارداش.

باش قویوم دیزین اوسته،

قوی چیخسین جانیم قارداش.

معناسی بودور كی اوًرگینده كی نیتی یئرینه یئتیرمك چوخ چتیندیر.

آپاردی تاتار منی،

قول ائیلر ساتار منی.

وفالی یاریم اولسا

آختاریب،تاپار منی.

معناسی بودور كی غوربته دوشه جكسن.

قایناق

تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی

سایت فدراسیون فوتبال اعلام کرد:
رای کمیته انضباطی در خصوص تخلفات دیدار تیم‌های استقلال و تراکتورسازی تبریز اعلام شد که بر این اساس آبی‌پوشان پایتخت در نخستین دیدار خانگی خود در لیگ برتر فوتبال از داشتن هواداران‌شان محروم هستند. آرش برهانی و حنیف عمران‌زاده دو بازیکن این تیم نیز به ترتیب با محرومیت دو و یک جلسه‌ای انضباطی محکوم شده‌اند.
                              
آرش برهانی، علاوه بر محرومیت ناشی از کارت قرمز داور، به مدت دو جلسه از همراهی تیم مربوطه و حضور در مسابقات لیگ برتر محروم و به پرداخت 30 میلیون ریال محکوم شد.
حنیف عمران‌زاده به مدت یک جلسه از همراهی تیمش و حضور در مسابقات رسمی لیگ برتر محروم و به پرداخت 30 میلیون ریال جریمه نقدی محکوم شد.

هواداران تیم استقلال تهران به دلیل پرتاب مواد منفجره، اهانت به عوامل و تماشاگران تیم مهمان و اهانت به داور مسابقه که باعث شد داوران در آغاز نیمه دوم تصمیم به عدم برگزاری بازی بگیرند و با وساطت از تصمیم خود منصرف و حاضر به ادامه بازی شوند،باشگاه استقلال به برگزاری یک مسابقه به عنوان میزبان در لیگ برتر بدون حضور تماشاگر و به پرداخت مبلغ 30 میلیون ریال جریمه نقدی محکوم می‌شود.
با توجه به تاخیر دو دقیقه‌ای تیم استقلال در ورود به زمین، این تیم به پرداخت 6 میلیون ریال جریمه نقدی محکوم می‌شود.

رئیس کمیته انضباطی با اعلام اینکه منتظر دریافت گزارش داور و ناظر بازی استقلال - تراکتورسازی هستیم بنابراین حداکثر تا دوشنبه ارای این بازی را صادر خواهیم کرد، گفت: با توجه به اتفاقاتی که در دیدار تیم‌های استقلال و تراکتورسازی افتاد قطعا آرای انظباطی تخلفات صورت گرفته در آن شامل محرومیت خواهد بود.

دیدار تیم های فوتبال استقلال تهران و تراختورآذربایجان در هفته بیست و نهم رقابت های لیگ برتر عصر روز جمعه در ورزشگاه آزادی تهران برگزار شد و با پیروزی یک بر صفر آبی پوشان به پایان رسید.

در دقیقه 41  آرش برهانی مهاجم استقلالی‌ها با ضربه سر به صورت بازیکن تراکتور‌سازی کوبید، این مسئله منجر به اخراج آرش برهانی شد.

سعید مظفری زاده داور این دیدار به خاطر توهین هایی که بین دو نیمه ازطرف هواداران استقلال به او شد، حاضر به قضاوت نیمه دوم نشد که با وساطت برخی مسئولان به زمین بازگشت و بازی را آغاز کرد.

یکی از نیمکت نشینان تیم استقلال بین دو نیمه در هنگام رفتن داور به رختکن اهانت هایی راانجام داده بودکه قطعا به تخلف صورت گرفته از سوی بازیکن متخلف استقلال نیز رسیدگی خواهدشد.

رئیس کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال در خصوص ترقه و نارنجک های دستی که در جریان بازی به درون زمین پرتاب شد، گفت:با توجه به اینکه این ماده منفجره از ضلعی از ورزشگاه پرتاب شد که در هر دو طبقه آن هواداران تیم استقلال حضور داشتند پرتاب آن منتسب به هواداران استقلال است.

منبع خبر:خبرگزاری مهر

تیم تراکتورسازی آذربایجان امروزدرمصاف بااستقلال تهران بانتیجه صفربریک بازی راواگذارکرد.

اتفاقات پیش وبعدازبازی:

میرشاد ماجدی سرپرست تیم فوتبال استقلال پس ازتلاش های فراوان برای سنگ اندازی مقابل هواداران تراختورگفت:قرار شد جایگاه های 31، 32، 33، 34 و 35 به هواداران تراکتورسازی اختصاص پیدا کند. این تصمیم هم صورتجلسه شد و اگر امروز اتفاق دیگری رخ دهد خود مسئولان باید پاسخگو باشند.

هواداران تراختورنیزامروزبادخالت یگان ویژه درجایگاه های تعیین شده قرارگرفتند،درحالی که بیشترورزشگاه خالی بودباز هم ازورودبیشترتماشاگران تراختورممانعت بعمل آمد.
درگیرهایی هم میان هواداران تراکتور‌سازی و استقلال به دلیل عدم اجازه ورود هواداران تبریزی به ورزشگاه به وقوع پیوست.
هواداران تبریزی در اعتراض به عدم اجازه ورود آنها به ورزشگاه شعار «استادیوم خالیه، آذری جا نداره» را سر دادند.

در حالی که حدود 3 ساعت تا شروع مسابقه باقی مانده بود جایگاه‌های اختصاص داده شده به هواداران تراکتور‌سازی تقریبا پر شده بودند و با این وجود بسیاری از هواداران این تیم پشت درهای ورزشگاه ماندند.
 برای بسیاری از خبرنگاران تبریزی کارت سازمان لیگ صادر نشده بودو آنها برای ورود به ورزشگاه با مشکل روبرو شده بودند و این مسئله کار خبرنگاران را دچار مشکل کرد.

بسیاری از هواداران تراکتور‌سازی پشت گیشه‌های بلیت‌فروشی در انتظار حضور در ورزشگاه بودند و به همین خاطر شعار می دادند.
بلند‌گوی ورزشگاه سرودهایی را پخش میکرد که صدای بلند آنها باعث ناراحتی تماشاگران شده و آنها شعار خاموش کن خاموش کن را در ورزشگاه سر می دادند و خواهان پخش نشدن سرود بودند،این اتفاق دردیدارتراختور-الجزیره هم افتاده بود.

در دقیقه 41 درگیری بین مصطفی اکرامی و آرش برهانی به وجود آمد که مهاجم استقلالی‌ها با ضربه سر به صورت بازیکن تراکتور‌سازی کوبید، این مسئله منجر به اخراج آرش برهانی شد.
هواداران استقلال بعد از اخراج آرش برهانی علیه داور مسابقه آقای مظفری‌زاده به شدت فحاشی کردند و هنگام رفتن داور به رختکن حسابی علیه او شعار می‌دادند.
مظفری‌زاده داور بازی، پیش شیرازی رئیس هیئت فوتبال رفت و اعلام کرد اگر این شرایط ادامه داشته باشد در نیمه دوم قضاوت نخواهد کرد،اماپس ازچنددقیقه وباتقاضای مکرربازیکنان سوت نیمه دوم رابه صدادرآورد.

هنگام زدن ضربه آزاد توسط قاسم دهنوی وچندموقعیت دیگرهواداران استقلال روی صورت  بازیکنان لیزرمی انداختندکه کاملا مشهودبود.
 

قانون اختصاص 10 درصد ظرفیت ورزشگاه به تماشاگران تیم مهمان در ایران هیچگاه اجرا نشده است و امروز استقلال در حالی خواستار اجرای این قانون است که خود سال‌ها نسبت به این موضوع قانون‌شکنی کرده است.
مدیران تیم‌های استقلال و پرسپولیس تیم‌های خود را پرطرفدارترین تیم‌های ایران می‌دانند و عنوان می‌کنند که در همه جای ایران تماشاگر دارند، حالا چرا در مقابل تراکتورسازی خواستار اجرای قانون 10 درصد حق تماشاگر تیم مهمان هستند.

تیم تراکتورسازی دربازی های قبلی بازی هجومی از خود به نمایش گذاشته و  نشان داده که برای ‌این تیم در تهران مقابل استقلال ترس و دلهره‌ای ندارد.

تراکتورسازی دو بازی قبلی خود را در ورزشگاه آزادی با نتایج 2 بر 1 و 3 بر 2  مقابل استقلال به برتری دست یافته است، از قدیم گفته‌اند که تا سه نشه بازی نشه و امیدواریم با پیروزی مقابل استقلال ضمن صعود به صدرجدول سومین پیروزی خود را در ورزشگاه آزادی مقابل استقلال جشن بگیریم.
تیم تراکتورسازی تبریز با پیروزی در تهران می‌تواند صدر نشین لیگ برتر شود. اتفاقی که در هفته ششم فصل گذشته اتفاق افتاد. تراکتورسازی تا پایان هفته پنجم فصل گذشته با 15 امتیاز بعد از استقلال 16 امتیازی قرار داشت و پیروزی سه بر دو  تراکتورسازی، این تیم را به صدر جدول رساند.

تراکتورسازی تبریز با سه باخت، کمترین شکست در جدول لیگ برتر را به خود اختصاص داده است.

موخمّسین هر بندینده بئش میصراعی و هر میصراعدا ایسه اون آلتی هیجاسی وار، ایلک بندین بوتون میصراعلاری بیر- بیریله هم قافیه دیر.دئمک قافیه دوزولوشو آشاغیداکی مودلده اولور:

    a/a/a/a/a

   

    b/b/b/b/a

   

    c/c/c/c/a

عاشیقلار موخمسی اوخویاندا اونون میصراعلارینی ایکی یئره پارچالایار و هر بندی اون میصراعلی شعر کیمی اوخویارلار.

بؤلگو آشاغیداکی مودلده دیر:16=8+8

اؤرنک لر
عاشیق شمشیردن بیر موخمس :

بیرینجی اؤرنک :

عمیم قیزی

قاش قاباغین تؤکمه بئله!

آجان آلان عمیم قیزی

نه دی دردین؟ سؤیله بیلیم،

ائیله بیان عمیم قیزی

دوداقلارین یئر سوپورور،

گولر باخان عمیم قیزی

گؤزللر ریشخند ائدر

سنه اینان عمیم قیزی

آرامیزدا اولمالیدیر,

ایلقار, ایمان عمیم قیزی.

ایکینجی اؤرنک :

من سنی اوشاق ایکن

اون دؤرد یاشیندا سئومیشم.

قانلی گول یایلاسیندا ,

داغین باشیندا سئومیشم.

قارتاللار اوزاق باخان

کهلیک داشیندا سئومیشم.

آلا گؤزه عاشیق اولوب،

قلم قاشین دا سئومیشم.

شأنینه باغلادیم کیتاب ،

یازدیم داستان عمیم قیزی.

اوچونجو اؤرنک :

سنه من اووچو اولوب ,

اوولاقلاردا ایزله میشم.

پونهان اولان سیرّیمیزی

دانیشمادان گیزله میشم.

نوقصانینا دینمه میشم ,

خاطیرینی گؤزله میشم.

سنه یالان ساتمامیشام ,

نه اولوبسا دوز دئمیشم.

منده گوناه دئ وارمی گؤر ,

جانیم قوربان عمیم قیزی؟

دؤردونجو اؤرنک :

نه سنی آلان اولار ,

نه ده منه اولار گلن.

ات تؤکولوب, قان چکیلیب,

قالیب سوموک , قورو بدن.

باخما موخّنث سؤزونه

بلکه سنی وار اؤیردن

جان دئییب بیر-بیرینه

سئویشمه یک آخی ندن؟

شمشیر کیمی اولار سنه

کیم مهریبان عمیم قیزی.

موخمّسه بئشلیک ده دئیرلر. اونون جیغالی نوعو ده واردیر. آذربایجان عاشیقلاری ایچینده موللا جومه نین موخمسلری هامیدان آرتیق مشهوردور. آشاغیدا اونون جیغالی موخمسلریندن ایکی بندی اؤرنک اوچون وئریلمیشدیر.

بیرنجی بند :

ناگهان گؤردو گؤزوم

سن تکی اینسانی پری.

حوریسن, ملاکه سن

جّنتین قیلمانی پری.

یارالار ملهمیسن

دردلرین درمانی پری.

گؤزللر سرداریسان

محبوبلارین خانی پری.

شاه کیمی تاختا چیخیب

ائدرسن دیوانی پری.

ایکینجی بند :

دیوانینا گلرم

عیزتی- ایکرام قیلارام

خیدمتینده قالارام

قول قوربانین اولارام

اگر قبول ائله سن

قول بوینونا سالارام

قولوم بوینوندا

الیم قوینوندا

چیینیم چیینینده

عشقین بئینیمده

سارماشیب, کؤینک کیمی

دوروم سنین َاینینده

َاینینه آل منی گل

قات بو جانی جانا پری.

یوخاریدا گؤروندوگو کیمی میصراعلار هیجا اسگیکلیگی وار. بو نقیصه ایفاچیلیقدا بعضی هیجالارین اوزادیلماسیله دولدورور.
قایناق

تورک خلق ادبیاتی – یازان: علیرضا صرّافی*

خوجالی تنهادردترک هانیست،خوجالی تنهادردمسلمانان نیست،دردبشریت است
خوجالی نام شهر و بخشی در جمهوری آذربایجان است،این شهر در ۱۴ کیلومتری شمال شرقی شهر خان‌کندی قره‌باغ و نزدیک کوه قره‌باغ واقع شده‌است. علاوه بر این، قرار داشتن خوجالی در راه آغدام- شوشی و برخورداری شهر از تنها فرودگاه قره‌باغ، حساسیت راهبردی شهر را بیشتر کرده بود.

سفیر آذربایجان در تهران : بودجه بسیار جزئی در خزانه وجود داشت و شرایط بسیار سخت و پیچیده‌ای بر کشور حاکم بود. از نظر نظامی پادگان، سلاح و ارتشی نداشتیم، حتی سلاح را از پلیس‌هایمان گرفته بودند چون ما مسلمان بودیم و به همین دلیل بود که 20 درصد از خاک ما از سوی ارمنستان اشغال شد و یک میلیون آذربایجانی آواره شدند. 35 هزار ارمنی ساکن آذربایجان همچنان در کشور ما زندگی می‌کنند، لیکن در ارمنستان حتی یک نفر مسلمان آذربایجانی وجود ندارد. این موضوع نشاندهنده وقوع پاکسازی قومی در ارمنستان می‌باشد.

وی با اشاره به جنگ قره‌باغ افزود:‌ در قره‌باغ مساجد، امامزاده، آثار باستانی و تاریخی زیادی داشتیم که اشغالگران همه آنها را با خاک یکسان کردند. حتی اسامی مناطق را نه تنها در قره‌باغ، بلکه در جمهوری ارمنستان که از نظر تاریخی مسلمان‌نشین بوده است، تغییر دادند تا اثری از فرهنگ ما در آنجا نباشد حتی مسجد باشکوه شاه عباس در شهر شوشا تبدیل به اصطبل شده است. 

آخوندوف در خصوص حل مسئله قره باغ گفت: قره‌باغ سرزمین ازلی و ابدی آذربایجان است و از نظر من در حقیقت قره‌باغ بخشی از سرزمین‌های دنیای اسلام است. تاکنون 4 قطعنامه از سوی سازمان ملل برای خروج اشغالگران از این سرزمین تصویب شده است .

خوجالی از اکتبر سال ۱۹۹۱ در محاصره قرار داشت. ۳۰ اکتبر حرکت خودروها در شهر متوقف شد و بعد از منهدم کردن بالگردی که به مرگ ۴۰ نفر انجامید، این تنها وسیله حمل و نقل نیز از حرکت بازماند. روز ۲ ژانویه برق شهر قطع شد. خوجالی از نیمه دوم ماه فوریه توسط نیروهای ارمنی محاصره شد و هر روز مورد حملات توپخانه و سلاح‌های سنگین قرار می‌گرفت.
شب ۲۶ فوریه سال ۱۹۹۲ گروه‌های نظامی ارمنستان با کمک هنگ موتوری شماره ۳۶۶ اتحاد شوروی سابق به شهر خوجالی حمله کردند. شهر در ابتدا فقط از سه طرف توسط نیروهای ارمنستان محاصره شد و وقتی مردم راه گریز را از مسیر چهارم (مسیر عسگران) در پیش گرفتند، نیروهای ارمنستان نزدیک روستای نخجوانیک بر آن‌ها آتش گشودند. بعد از آن شهر از چهار طرف محاصره شد و آتش توپخانه و سلاح‌های سنگین بر شهر گشوده شد. زبانه‌های آتش خیلی زود تمام شهر را در بر گرفت و مدافعین شهر همراه با مردم غیرمسلح مجبور شدند خوجالی را ترک کنند.

ساعت ۵ صبح ۲۶ فوریه، شهر به تصرف نیروهای ارمنی درآمد. مردم که مجبور بودند شهر را ترک کنند، به کوه‌ها و جنگل‌ها پناه بردند. نیروهای ارمنی باقی‌مانده ساکنین خوجالی را به قتل رساندند و زنان و دختران بسیاری را به اسارت گرفتند. تقریباً تمامی افرادی که به کوه‌ها و جنگل‌ها فرار کرده بودند، از شدت سرما جان باختند.
1275 نفرازساکنان – پیرمردان، کودکان و زنان به اسارت گرفته شدند. ازبین این اسرا150 نفر، ازجمله آن68 زن و 26 کودک سرنوشتشان تابه امروزمعلوم نیست. کسانی که نتوانسته بودندازمحاصره ارامنه خارج شوندبابی رحمی تمام به شهادت رسیدند. جلادان ارمنی که راه انسانیت راگم کرده اند پوست سرقربانیان راجدامی کردند، اعضامختلف بدن آنان رامیبریدند، چشمان کودکان شیرخواره رامی شکافتند، زنان حامله راشکم پاره میکردند،اسیران رازنده به گورمیکردندو یامی سوزاندند.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

تورکجه
 خوجالی تکجه آذربایجان خالقینا قارشی دئییل، هم ده بوتون اینسانلیغا قارشی یؤنلمیش بو مودحیش جینایتین ایشتیراک‌چی‌لاری معلوم‌دور.
اوول‌جه خوجا‌لی توپ‌لاردان و دیگر حربی تئکنیکا‌دان شیددت‌لی آتشه توتولا‌راق دارماداغین ائدیلمیش‌دیر.
شهر اراضی‌سینده یانغین‌لار باشلانمیش‌دیر. سونرا پیادا قووه‌لر بیر نئچه ایستیقامت‌دن شهره گیرمیش‌لر. ساغ قالمیش ساکین‌لره وحشیجه‌سینه دیوان توتولموش‌دور. 613 نفر دینج آزربایجان‌لی، او جمله‌دن 63 اوشاق، 106 قادین ایشگنجه ایله اؤلدورولموش‌دور. 8 عاییله بوتونلوک‌له محو ائدیلمیش‌دیر.

 1275 ساکین – قوجا‌لار، اوشاق‌لار، قادین‌لار گیروو گؤتوروله‌رک آغلاسیغماز تحقیرلره، ظولمه و حقارته معروض قالمیش‌لار. گیروو گؤتورولن‌لردن 150 نفرین، او جمله‌دن 68 قادینین و 26 اوشاغین طالعی بو گونه‌دک معلوم دئییل‌دیر. موحاصیره‌دن چیخماغی باجارمیش دینج ساکین‌لری یول‌لاردا، مئشه‌لرده پوسقو قوران ائرمنی حرب‌چی‌لری خوصوصی آمان‌سیزلیق‌لا قتله یئتیرمیش‌لر. آزغینلاشمیش جللادلار اینسان‌لارین باش‌لاری‌نین دری‌سینی سویموش، موختلیف اعضا‌لارینی کسمیش، کؤرپه اوشاق‌لارین گؤزلری‌نی چیخارمیش، حامیله قادین‌لارین قارین‌لارینی یارمیش، آدام‌لاری دیری-دیری تورپاغا باسدیرمیش و یا یاندیرمیش، جسدلرین بیر قیسمینی مینالامیش‌لار.

روسیاسینین و دیگر دؤولت‌لرین گیزلی و آچیق حیمایه‌سین‌دن ایستیفاده ائدن ائرمنی میللت‌چی‌لری “بؤیوک ائرمنیستان” یاراتماق خولیاسینا دوشموش، اله کئچیرمک ایستدیک‌لری اراضی‌لری یئرلی ساکین‌لردن تمیزلمک نییت‌ی‌ایله موختلیف دؤورلرده شرقی آنادولودا و جنوبی قافقازدا سوی‌قیریمی و تئررور آکت‌لاری تؤره‌ده‌رک، 2 میلیونا قدر گوناه‌سیز تورکو و آزربایجانلی‌نی وحشیجه‌سینه قتله یئتیرمیش‌لر. 1905-1907-جی ایل‌لرده، هابئله 1918-1920-جی ایل‌لرده ناخچیوان‌دا، باکی‌دا، گنجه‌ده، شاماخی‌دا، قوبادا، لنکران‌دا، قاراباغ‌دا، موغان‌دا و آزربایجانین دیگر یئرلرینده، هابئله تیفلیس‌ده دینج آزربایجان‌لی اها‌لی سوی‌قیریمینا معروض قالمیش‌دیر.

1988-اینجی ایلده کئچمیش سسری مرکزی حوکومتی‌نین ائرمنی‌پرست سیاستین‌دن ایستیفاده ائدن داواکار ائرمنی میللت‌چی‌لری ائرمنیستان اراضی‌سینده ائتنیک تمیزلمه‌نی باشا چات‌دیرماق نییت‌ی‌ایله آذربایجان‌لی‌لارین یاشادیق‌لاری رایون و کندلره باسقین‌لار ائتمه‌یه، آذربایجان‌لی‌لاری دوغما تورپاق‌لارین‌دان قووماغا باشلادی‌لار.
ائرمنیستان اراضی‌سی‌نین آذربایجان‌لی‌لاردان تمیزلنمه‌سینی باشا چاتدیردیق‌دان سونرا آذربایجانین از‌لی تورپاغی اولان داغ‌لیق قاراباغی ائرمنیستانا ایلحاق ائتمک اوچون فعال دؤیوش عملیات‌لارینا باشلاندی. قارشی دوران طرف‌لرین قووه‌لری هئچ‌ده برابر دئییلدی.

نیظامی اوردوسونو تشکیل ائتمه‌یه ماجال تاپمامیش ال‌یالین آذربایجان‌لی اها‌لی اوول‌جه‌دن خوصوصی حاضرلیق کئچمیش ائرمنی سیلاح‌لی بیرلشمه‌لری، خاریجی اؤلکه‌لردن گتیریلمیش موزدلو دسته‌لر و کئچمیش سووئت اوردوسونون تؤر-تؤکونتولری ایله اوز-اوزه دایانمیشدی.
 نتیجه‌ده آذربایجان رئسپوبلیکاسی اراضی‌سی‌نین 20 فایزی، یعنی داغ‌لیق قاراباغ بؤلگه‌سی و اونون اطرافین‌داکی داها یئددی رایون – لاچین، کلبجر، آغدام، فضولی، جبراییل، قوبادلی، زنگیلان رایون‌لاری ایشغال اولونموش، 18 مین‌دن چوخ آذربایجان‌لی قتله یئتیریلمیش، 20 مین‌دن چوخ دینج ساکین یارالانمیش، 50 مین‌دن چوخ آدام علیل اولموش‌دور. 4750 آدام اسیر و ایتکین دوشموش، گیروو گؤتورولموش‌دور. 877 شهر، کند و قصبه قارت ائدیلمیش، داغیدیلمیش و یاندیریلمیش‌دیر. ائرمنیستان اراضی‌سین‌دن و آذربایجانین ایشغال ائدیلمیش بؤلگه‌سین‌دن قووولوب دیدرگین سالینمیش آذربایجان‌لی‌لارین سایی 1 میلیون‌دان چوخ‌دور.
 ائرمنی تجاووزکارلاری ایشغال اولونموش اراضی‌لرده آذربایجانین مدنی-تاریخی ایرثینی تشکیل ائدن اوبیئکت‌لری خصوصی قددارلیق‌لا محو ائتمیش‌لر. اله کئچیردیک‌لری اراضی‌لرده اونلار واندالیزم آکت‌لاری تؤره‌ده‌رک، 500-ا قدر تاریخی و 100-دن چوخ آرخئولوژی آبیده‌نی، 22 موزه‌یی و 4 رسم قالئرئیاسینی، تاریخی اهمیت‌لی 9 سارایی قارت ائتمیش و یاندیرمیش، 44 معبدی و 9 مسجیدی تحقیر ائتمیش‌لر. داغیدیلان و یاندیریلان 927 کیتاب‌خانادا 4،6 میلیون کیتاب و میثیل‌سیز ال‌یازما محو ائدیلمیش‌دیر.

نوروز بایرامی، باهار بایرامی- قدیم خالق بایرامی. (فارسجا-نو روز(Nou ruz) —نوو روز، اؤزبکجه ناوروز(Navruz)، تورکمنجه نووروز (Nowruz)، قازاخجا ناوریزNaurız, ، قیرغیزجا نوروز(Nooruz)، تورکجه نئوروز(Nevruz)،کریم تورکجه سی ناورئز(Navrez))

نوروز آذربایجاندا

آذربایجاندا عادته گؤره نووروز بایرامیندا گؤیردیلن سمه نی یازین گلمه سی نین، طبیعتین جانلانماسی نین، اکینچیلیگین رمزیدیر. آذربایجان کندلیسی سمه نی گؤیرتمکله نؤوبتی تسسرروفات ایلینه آرتیملی، بوللوق آرزولامیش، بایراما دؤرد هفته قالمیش، هر چرشنبه آخشامی و بایرام گونو تونقال قالاماقلا، ماهنی ( " گون چیخ! " نغمه سی ) قوشماقلا اودا،گونشه اولان اعتیقادینی ایفاده ائتمیشدیر. بوتون بو مراسیملر ایسلامدان چوخ-چوخ اول مؤوجود اولموش قدیم شرق عنعنه لری نین داعوامیدیر.

نوروز بایرامی قاباغی عادتن ائوده حَیطده آبادلیق، تمیزلیک ایشلری آپاریلیر، وآغاج اکیلیر. نوروز بایرامیندا شیرینیات نؤولری (قوغال، کولچ، فسه لی، پاخلاوا، شکربورا، شکرچؤرگی و ...) و پلوو بیشیریلیر. رنگبرنگ یومورتا بویانیر، مجمگی و سینیلرده خونچا بزه نیر، شام یاندیریلیر، تونقال قالانیر، سمه نی قویولور، اؤلنلرین خاطیره سی یاد ائدیلیر، کوسولولر باریشیر، قوهوم-قونشولار بیر-بیرینه قوناق گئدیر، پای گؤندریرلر. آشیقلار باهاری مدح ائدیر. اوغلان و قیزلار تزه پالتار گئییب چالیب اویناییر، یاللی گئدیرلر. جاوانلار آت چاپیب، گولشیر، کوشتو توتورلار.

نوروز شیمال یاریم کوره سینده آسترونومیک یازین باشلاندیغی، گئجه-گوندوز برابرلیگی گونونده (مارتین 20، 21، 22 د) کئچیریلیر. بیر سیرا خالقلار یاز فسلی نین گلمه سینی طبیعتی نین جانلانماسی ایله باغلامیش، بو موناسیبتله شنلیکلر کئچیرمیش، اونو یئنی ایلین باشلانغیجی کیمی بایرام ائتمیشلر. قدیم زامانلاردان باشلایاراق ایران، افقانیستان، تاجیکیستان، اؤزبه کی ستان و بعضی باشقا شرق خالقلاری ایله یاناشی آذربایجانلیلاردا باهارین - یئنی ایلین گلیشینی شنلیکلرله قارشیلاییردیلار. مارتین 21-ای ایران و افقانیستاندا رسمی تقویمین ایلک گونو ساییلیر. نوروز همچی نین بهای تقویمی اوزره ایلین ایلک گونودور.

                                               

نوروزون  تاریخی

نوروز بایرامی نین منشایی، اونونلا باغلی اساتیرلر، میفلر قدیمدیر. تدقیقاتچیلار نوروز بایرامی نین محض یاخین شرقین قدیم اکینچیلیکله مشغول اولان خالقلار آراسیندا مئیدانا گلدیگینی سؤیله ییرلر.  اکثر خالقلار او جومله دن آذربایجانلیلار باهار بایرامی نین اسل ماهیتیندن دوغان بیر سیرا عادت-عنعنه لری، اویونلاری ایندییه دهک ساخلامیشلار.  ابو رئیهان ال-بیرونی (6 جی اسر) نوروز بایرامی حاقیندا موختلیف روایتلردن اونون یارانماسی سببلریندن، بو بایرام موناسیبتیله خالق آراسیندا یاییلمیش عادت-عنعنه لردن بحث ائتمیش، نوروز بایرامی نین طبیعتین اویانماسی اکینچیلیک تصروفاتی نین باشلانماسی ایله باغلی اسل دونیوی بایرام اولدوغونو قئید ائتمیشدیر.  نظام الملک (6 جی اسر) " سییاست نامه " اثرینده نوروز بایرامیندان یازین گلیشی ایله علاقه دار کئچیرلن کوتلوی خالق بایرامی کیمی بحث ائتمیشدیر. نوروزون گلیشی کلاسسیک شرق او جومله دن، آذربایجان دا گئنیش یاییلمیش " باهارییی " آدلی لیریک شعرلرده ده تصویر و ترننوم ائدیلیر.

                                              
نوروز دونیا خالقلاری نین بایرامی کیمی

هر بیر خالق بو بایراملا باغلی ائتنیک، یئرلی میللی خوصوصیتلرینه اویغون، اؤزونه مخصوص مؤوسوم نغمه لری، مراسیم نغمه لری یاراتمیشدیر.

عومومیلیکده نوروز ایراندا، قافقازدا و مرکزی عاصییادا چوخ طنطنه لی شکیلده قئید ائدیلیر. ایران و آذربایجاندان علاوه تورکمنیستاندا، تاجیکیستاندا، ؤزبکیستاندا، پاکیستاندا، قازاخیستاندا، قیرغیزیستاندا بو بایرام خوصوصی طنطنه ایله قئید ائدیلیر. آلبانییادا سولطان نئوروز بایرامی دینی بایرام کیمی بکتاشیلیک طریقتی نین داعوامچیلار طرفیندن قئید ائدیلیر.

عومومیتله نوروز دونیانین اکثر اؤلکه لرینده بو خالقلارین نوماینده لری طرفیندن گئنیش شکیلده قئید ائدیلیر. بو جور مکانلار آراسیندا لوس-آنجئلس، تورونتو، لوندونو سایماق اولار. لوس-آنجئلس شهری نین اوجاق قالاماغا دایر سرت قرارلاری وار، هئچ بیر کسه اؤز مولکونده اوجاق قالاماغا ایجازه وئریلمیر. حتّی بونا باخمایاراق جنوبی کالیفورنییادا یاشایان و نوروزو قئید ائتمک ایسته ین ایرانلیلار و آذربایجانلیلار کالیفورنییانین چیمرلیکلرینه گئدیر و اوجاق قالاماغا ایجازه وئریلمیش یئرلرده اوجاق قالاییرلار.

دیوانی – شعر فورماسیندا هر میصراعدا اون بئش هیجا وار. قافیه گلدیکده : بیرینجی بندین بیر, ایکی, دؤردونجو میصراعلاری هم قافیه, اوچونجو میصراعین قافیه سی ایسه آزاددیر. باشقا سؤزله دیوانی ده قافیه دوزولوشو آشاغیدا گؤستریلن مودلده دیر:

    a/a/x/a

   

    b/b/b/a

   

    c/c/c/c/a

   

دیوانی نین بؤلگوسو ایکی نوع اولا بیلیر:

15=7+8

15=8+7

دیوانی نین دا اؤزونه مخصوص هاوالاری وار اوجومله دن: دیوانی ، شاه ختایی دیوانی و... آد آپارماق اولار. آذربایجاندا عاشیق قوربانی نین دیوانیلری داها چوخ شؤهرت قازانمیشدیر.
اؤرنک

آشاغیدا ایکی دیوانی بالوولو میسکیندن وئریلیر:

بیرینجی اؤرنک: اینجیدی

دیلیم سنی لال ائدرم , نه دئدین یار اینجیدی

زولفوندن اووسون گؤتوررم , قورخورام مار اینجیدی

نئچه ناقه گتیرین, خالوار ایله گؤتورون

بیر درده دوچار اولموشام درد منده زار اینجیدی.

مین بیر یئرده یارام واردی باخ سینه مین داغینا

پروانه تک دولانایدیم هم سولونا , ساغینا

جان چیخدی, بوش قالدی قفس, وئرین یار قوجاغینا

یارسیز مزارا قویمایین گور اولو دار, اینجیدی.

یار قاپیندا خسته دوشدوم رحم ائیله سن ساییلام

او حوسنونون زکاتیندان هر نه وئرسن قاییلام

بولبول گوله, گول بولبوله, من زولفونه ماییلام

دهانینا دوزولنلر صدفدی یار, اینجیدی.

زولفونه شانه ووراندا قالماز منده اختیار

گؤزللیگی سنه وئریب قودرتی پروردیگار

گئیینیبسن آل یاشیلا باشدا تیرمه زرنیگار

من فاغیر میسکینین یاری گئیدیگی نارینجی دی.

ایکینجی اؤرنک : گئده جک

دلی گؤنول غوره لنمه, قودرت الدن گئده جک.

جهد ائله یاخشیلیق ائیله, یاخشی یامان گئدجک.

بو دونیا کاروانسارادی, هر گلن کؤچوب گئدر

آدم ایلن حوّا کیمی یارانانلار گئده جک.

الینده کی تر شوو ایلن وورما مظلوم باشینا

جهد ائله سویوق سو قاتما خلقین ایستی آشینا

چوخون بو دونیا آلدادیب, ظولم ائدیب قارداشینا

هم ظولومکار , هم خطا کار چشمی گیریان گئد هجک.

آخیرته خئیری واردی سوروش بیمار حالینی

آجیندان ال آیاق چالسان یئمه یئتیم مالینی

سویاجاقلار پالتارینی , زیورینی , آلینی

آخیر جانسیز بدنینه بئش آرشین خام گئده جک.

نه ییغیرسان دونیا مالین تؤکوب گئدرسن هامی

اینسی – جینه حؤکم ائدردی هانی سولئیمان هانی

فاغیر میسکین غافیل اولما حلال, حرامی تانی

زحمت چکن , لذت چکر لبی خندان گئده جک
قایناق

    تورک خلق ادبیاتی – یازان: علیرضا صرّافی

روایت آرزومندی برای بازگشت به مکانهایی مانند تبریز، هشتر خانه، اروم آدا، قفقاز و قبچاق در شعرهای موسیقی قشقایی نشان از اقامت طولانی قبیله قایی در این مناطق و آمیختگی و پیوند با سایر طوایف ترک را آشکار می سازد. اما بنیانگذاران قشقایی نام این ایل را از اسم نیای خود برگزیده اند و سایر قبایل را به زیر چتر خود درآورده اند. در این که قشقاییها از طوایف مختلف تشکیل شده اند و نژاد تقریبا یکسانی ندارند شبهه ای وجود ندارد ولی هسته اصلی این ایل را ترکان قایی تشکیل میدهند که از شهر «قش» در« قشقا دریا» آمده اند.

همانطور که از اسامی طوایف و تیره های قشقایی برمی آید نام گذاری آنها براساس نیاکان و وطن آنهاست و نام قشقایی نیز از این قاعده مستثنی نیست. وجود طوایف همنام در بین ترکان قشقایی آذری و قفقازی و آسیای میانه هم بر چند قسمت شدن برخی طوایف و هم بر اقامت مکانی یکسان آنها دلالت دارد؛ مثلا لفظ قشقایی از نام امیر شاهیلوی قشقایی انتخاب شده از خویشاوندان نزدیک صفویه و از صاحب منصبان این سلسله به شمار میرفته است. او این نام را از نام اجداد و وطن خود انتخاب کرده است. یا جانی آقا قشقایی از درباریان صفویه بوده که برای گسترش شیعه به ناحیه گندمان رفته است و درآنجا درگذشته است. محل اقامت او دربین ترکان قدیمی گندمان بوده است؛ که این ترکان به گفته مورخان از ترکان سلغری بوده اند که این ترکان به مرور و با قدرت گرفتن ترکان ولایت قشقا در ایل قشقایی ادغام شده اند. 

طوایفی مثل بیات، آق قویونلو، بیگدلی، افشار، قاجار، قرخلو، بلوردی و خلج که امروزه جزو تیره های قشقایی محسوب میشوند که در طوایف قزلباش و ترکان قفقاز نیز وجود دارند که این دلیلی برچند پاره شدن این طوایف و سکونت آنها در کنار هم در ابتدا و سرانجام رفتن به نقاط مختلف و قرار گرفتن در طبقه بندیها و تقسیمات و ایلات جدید است. این مطلب نشانگر اقامت قشقاییها در قفقاز و آذربایجان است. بسیاری از آهنگهایی که امروزه در قشقایی نواخته میشود همان آهنگهایی است که این ترکان با خود از آذربایجان و قفقازآورده اند. البته این نغمه ها به مرور رنگ و بوی قشقایی به خود گرفته است. 

داستانهایی مثل غریب و صنم، اصلی و کرم، ایاز و محمود و کوراغلو بین قشقاییها و آذریها و قفقازیها یکسان است و نغمه های این داستانها نیز تقریبا یکسان است. این مطلب نیز هویدای این است که قشقاییها مدتها در قفقاز قبچاق و آذربایجان زیسته اند و بسیاری از آداب ورسوم فرهنگها نواها و شیوه زندگیها را از آنها آموخته اند. شباهت بسیار زیاد بین اقوام متفرق دلیل برآن دارد که این اقوام در گذشته یا کنار هم زندگی میکرده اند یا در اصل یکی بوده اند.

برای کسب اطلاعات بیشتر،حول این موضوع ازاین پایگاه دیدن فرمایید" http://qashqaei.com  "

کامران رحمتی شادباد مخترع تبریزی که پس از 23 سال در خرداد ماه امسال با ارائه طرح نانوآسفالت خود ترمیم‌گر ضد ترک، از طرف ITEX  به عنوان برترین مخترع سال 2012 انتخاب و معرفی شده بود، در جریان پنجمین جشنواره بین المللی نوآوری و شکوفایی فجر انقلاب اسلامی، با ارائه اختراع نانو رآکتور تصفیه‌گر فاضلاب شهری بدون تولید لجن، موفق به دریافت جایزه ویژه و دیپلم افتخار فدراسیون جهانی مخترعان شد.

سرپرست تیم علمی شهرداری تبریز در تشریح عملکرد اختراع خود گفت: مطالعات اولیه این طرح از سال 87 آغاز شد. در راستای این مطالعات و پس از دستیابی به دانش فنی آن، طرح مذکور به صورت پکیج در شرایط آزمایشگاهی مورد آزمایش قرار گرفت و پس از دستیابی به نتیجه مثبت در ادامه به صورت پایلوت آزمایشی در تصفیه خانه فاضلاب تبریز  نصب شده است و در حال حاضر در حال اجرایی کردن آن به صورت پایلوت در مسکن مهر با جمعیت تقریبی 500 نفر و دبی 100 مترمکعب در شبانه‌ روز  برای نخستین بار در دنیا هستیم.

وی افزود: از ویژگی‌های بارز آن تأثیرگذاری بالای آن و تبدیل فاضلاب به آب قابل استفاده در مصارف کشاورزی، آبیاری و شستشو، سرعت بالا ، عدم تولید لجن در پروسه تصفیه و هزینه پایین نسبت به روش‌های متداول تصفیه فاضلاب است و علاوه بر آن دستیابی به فناوری تولید نانو ذرات کاتالیستی با اثرگذاری بسیار بالا برای نخستین بار و ضدعفونی سازی آب خروجی با انجام پدیده سونولومینز از سایر خصوصیات این طرح است.

این اختراع با همکاری مسعود راستگار فرج زاده کارشناسی ارشد مهندسی شیمی اجرا شده است و  سال گذشته با حمایت شهرداری کلانشهر تبریز در مسابقات و نمایشگاه جهانی اختراعات 2011 سئول کره جنوبی حضور یافته و مدال طلای این دوره از مسابقات را از آن خود کرده بود.

رحمتی شادباد دانشجوی مقطع دکترای سازه‌های هیدرولیکی دانشگاه تبریز دارای سه مدال طلا، یک مدال نقره، جایزه ویژه وزارت علوم تایوان، اجرای دو طرح ملی، ارائه چندین مقاله چاپ شده در مجلات ISI و علمی پژوهشی و ارائه چندین مقاله در کنفرانس‌ها و همایش‌های داخلی و خارجی است.

فدراسیون جهانی مخترعان مهمترین سازمان حمایتی برای مخترعان زیر نظر سازمان مالکیت فکری ملل است و در حال حاضر 85 کشور عضو رسمی این فدراسیون هستند. این فدراسیون مسئول برگزاری المپیاد و جام جهانی اختراعات بوده و همچنین حمایت‌کننده برگزاری مسابقات جهانی اختراعات، نمایشگاه‌های تخصصی و بین‌المللی اختراعات است. حمایت‌های مادی، معنوی و حقوقی از مخترعین در جهان از جمله اهداف این فدراسیون بوده و اعطاء کنندۀ جوایز در مسابقات بین‌المللی اختراعات در بیش از 85 کشور جهان است.

منبع:خبرگزاری فارس

چشم بادامی‌ها برای تراکتورسازی قضاوت می‌کنند اسامی داوران قضاوت کننده در دیدار تراکتورسازی تبریز و الجیش قطر از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا اعلام شد.

بازی تراکتور سازی تبریز با الجیش قطر  روز سه شنبه 23 اسفند ماه 91 در دوحه قطر برگزار خواهد شد.

داور وسط نیشی مورا یوچی از ژاپن، کمک داور اول ساگارا تورو و کمک داور دوم ناگی تویوکی از کشور ژاپن خواهند بود.

همچنین کمک داور چهارم نیز  علی شعبان از کویت است.

ناظر مسابقه الرحیمی ناصر حمدان حمید از عمان  و ناظر داوری مایل حنانیا از فلسطین خواهد بود.

تیم‌های تراکتورسازی تبریز و الجیش قطر که نخستین حضور خود در باشگاه‌های آسیا را تجربه می‌کنند در دومین بازی خود به مصاف هم می‌روند.

تراکتورسازی در نخستین بازی آسیایی خود هشت اسفند در ورزشگاه یادگار امام تبریز میزبان الشباب امارات است.

دیدار تیم‌های تراکتورسازی ایران و الجزیره امارات که روز سه شنبه 8 اسفند 91 در تبریز برگزار می‌شود را تیم داوری از چین قضاوت خواهند کرد.

های‌تان به عنوان داور وسط و کمک‌هایش ویمینگ هو و وی هان و داور چهارم دی وانگ از چین قضاوت بازی تیم‌های تراکتورسازی ایران و الجزیره امارات را بر عهده دارند.

ناظر بازی از هند و ناظر داوری از سوریه انتخاب شده است.

منبع:خبرگزاری فارس

استان آذربايجان غربى به علت قرار گرفتن بين چهار كشور تركيه، عراق، جمهورى آذربايجان و ارمنستان از موقعيت حساس امنيتى برخوردار بوده است با پيروزى انقلاب اسلامى و سقوط كلانتریها و اماكن نظامى و ساواك سيستم امنيتى رژيم در استان به طور كل از هم پاشيده شد و مردم مسلح شدند در اين ميان گروههاى غير اسلامى و منحرف به صفوف مردم رخنه كردند. و اين استان جولانگاه برخى از گروهكهاى مخالف انقلاب اسلامى گرديد.

آنان به جاى همكارى و همراهى با انقلاب در صدد مقاومت در برابر حكومت نوپاى جمهورى اسلامى برآمده و با خلع سلاح پاسگاه‏هاى ژاندارمرى و حمله به پادگان مهاباد و تخليه انبارهاى سلاح و مهمات پادگان پسوه و تسخير شهرستان اشنويه، نقده، بوكان و روستاهاى اطراف بر اوضاع مسلط شدند. احزاب چپ در تاريخ 31 فروردين 1358 نيروهاى مسلح خود را به نقده برده و قريب بيست هزار كرد مسلح در وسط اين شهر ترك نشين به تظاهرات پرداختند.

آنان مى‏خواستند مسلحانه بر نقده مسلط شوند زيرا نقده دروازه آذربايجان و براى تسلط به اشنويه، جلديان و پيرانشهر حياتى بود. لذا مسلحانه وارد نقده شدند و قدرت‏نمايى نموده و روستاهاى زيادى را در اطراف نقده مورد هجوم و كشتار قرار دادند.

با تسلط كامل گروههاى چپ بر شهرها و روستاها آنان به دنبال تسخير مركز استان «شهرستان اروميه» برآمدند كه با از جان گذشتگى جوانان مبارز و دلاور، با دادن كشته ها ناچار به عقب نشينى گرديدند.

سپاه اروميه نیز با شايستگى تمام وارد ميدان نبرد شد و دارلك (اردوگاه آموزشى حزب دمكرات) و گوى تپه محل استقرار عوامل ضد انقلاب را پاكسازى كرد.

 مهمترين حادثه‏اى كه اين گروهكها باعث و بانى آن شدند، حادثه قارنه بود. قارنه دهى كوچك و كردنشين بين نقده و جلديان است كه حزب دموكرات و يا احزاب چپ در آن قدرت داشتند. در جلديان و اشنويه و پيرانشهر پادگانها و پاسگاههاى ارتش و ژاندارمرى وجود داشت و عده‏اى از جوانمردان ترك و ژاندارمها و ارتشيها براى رفتن به سر كار خود بايد اين روستاى قارنه مى‏گذشتند. اما در مدت شش ماه عوامل مزدور در اطراف قارنه كمين كرده بودند و رهگذران را گرفته و مى‏كشتند و غارت مى‏كردند و سر مى‏بريدند. حتى كار بجايى رسيده بود هنگامى كه كسى مى‏خواست از نقده به جلديان برود، مجبور بود كه در پناه يك تانك در جلو و يا تانك در عقب حركت كند تا در اطراف قارنه مورد كمين قرار نگيرد.

به مدت شش ماه اين حمله‏ ها و هجومها در اطراف قارنه عليه تركها و سربازان و ژاندارمها در خط نقده به جلديان صورت مى‏گيرد. آخرين بار هنگامى كه هيجده نفر از تركهاى نقده از جلديان برمی ‏گشتند در نزديكی ‏هاى قارنه به آنها حمله می ‏شود و هر هيجده نفر را می ‏كشند و سر آنها را می برند و بدنشان را قطعه قطعه مى‏كنند و در وسط جاده مى‏اندازند. فقط يكى از آنها جان سالم به در می برد و خود را به نقده می ‏رساند و از جنايتى كه گذشته است مردم را آگاه می ‏كند. زن و بچه، كوچك و بزرگ از شهر نقده به طرف قتلگاه سرازير می ‏شوند. هنگامى كه برادران و شوهران و بستگان خود را قطعه قطعه مى‏بينند تحريك مى‏شوند، شيون و داد و فرياد بلند مى‏شود. اين داغديدگان ترك عده ای به نقده مى‏روند و عده ای به جلديان و پيرانشهر، و اقوام خود را خبر مى‏كنند كه چنين جنايتى در گرفته است. اطرافيان و كسان اين كشته شدگان بيگناه جمع مى‏شوند، و به قارنه حمله مى‏كنند و سى و سه نفر را در قارنه مى‏كشند و بدين ترتيب انتقام مى‏گيرند.

تأثيرات جنگ بر ساكنان

آذربايجان غربى منطقه‏ اى است پر ماجرا كه در طول تاريخ بارها مورد تاخت و تاز آشوبگران داخلى و تجاوزگران خارجى قرار گرفته است. چه بسا آبادي ها و مردم آن در اثر نبردهاى بى‏رحمانه از بين رفته‏اند. اما پس از فرو نشستن هر يورشى سربلند كرده و سازندگى و آبادانى جريان پيدا كرده است. با پيروزى انقلاب اسلامى گروه و جمعيتى به نام مردم مظلوم كردستان اسلحه به دست گرفته و در صدد فتح اغلب شهرهاى اين استان برآمدند، اگر چه هيچوقت به مقصود پليد خود نائل نيامدند اما در حمله و تجاوز عده ‏اى از اهالى منطقه كشته و مجروح شدند. چه خون‏هاى بى‏گناهان كه در اين ديار به زمين نريخته است. دموكرات و كومله بعد از پيروزى انقلاب شهرهاى مهاباد، بوكان را متصرف و براى تسخير بقيه شهرها در تلاش بودند، ولى پايدارى و ايستادگى مردم مانع شد كه آنان به اهداف شوم خود برسند، لذا براى انتقام گرفتن از مردم اقدام به گلوله‏ باران برخى از شهرهاى استان كردند. چنانكه در هفتم ارديبهشت ماه 1361 محلات مسكونى زرندى و خيابان تختى شهرستان مياندوآب توسط ايادى دموكرات و كومله گلوله‏ باران شد كه تعدادى از مردم شهيد ومجروح گرديدند.

با شروع جنگ تحميلى شهرستان‏هاى اين استان آماج حملات توپخانه و بمباران رژيم بعثى عراق قرار داشت. در سال 1358 اولين بمب خوشه‏ اى دشمن به شهرستان اروميه اصابت و  عده ای مجروح بر جاى گذارد و مرزهاى ايران با عراق در اين خطه و شهرها و روستاهاى نواحى مرزى آن پيوسته مورد تجاوز و تعدى دشمن قرار داشت.

به طورى كه در يك بمباران شديد هوايى كه در سال 1365 توسط هواپيماهاى دشمن انجام گرفت تعداد پانصد و بيست نفر زن و بچه و پير زن و پير مرد زير آوارهاى منازلشان به شهادت رسيدند و در گورستان باغ رضوان اروميه دفن شده‏اند.

منبع:معاونت فرهنگی تبلیغی،دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

af.samta.ir/atlas/index.php

اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی طرح جامع توسعه و عمران مقبره الشعرا تبریز این مکان فرهنگی – تاریخی را تدوین و ارایه کرده است  و یک سال در ردیف اعتبارات ملی قرار گرفت و از سال بعد از ردیف طرح‌های دریافت‌کننده اعتبارات ملی خارج شد.

مقبره الشعرا جایی است که هم شهریار در آن خفته و هم ده ها تن از عرفا، دانشمندان و ادیبان نام آور

از مقبره‌الشعرا یا آرامگاه شاعران در سرخاب تبریز تا قبل از قرن هشتم نامی‌برده نشده است. قدیمی‌ترین کتبی که نام مقبره‌الشعرای تبریز را به صراحت نوشته است، تاریخ گزیده و نزهه القلوب حمدالله مستوفی است که در سال‌های 730 و 740 هجری قمری تالیف شده است. باید گفت که نام مقبره‌الشعرا سرخاب ظاهرا پس از دفن شدن شاعران معروف قرن ششم مانند خاقانی و ظهیر و شاعرانی که بعد از آنها در آنجا دفن شده‌اند در کتب تاریخ و تذکره آمده و رفته رفته معروفیت یافته است.

شهر تبریز پس از آنکه در قرن ششم، مرکز حکومت اتابکان آذربایجان شد، خاقانی و ابوالعلا و فلکی از شروان و گنجه، ظهیر فاریابی و شاهپور نیشابوری به تبریز آمدند و در این شهر ساکن شدند و پس از مرگ، یکایک آنان در حظیره مخصوصی دفن شدند که این حظیره را در تاریخ و تذکره‌ها به عنوان مقبره‌الشعرا یاد کرده‌اند، شاعران دیگری نیز از عهد ایلخانیان تا ایلکانیان و دوره آق قویونلو در تبریز بودند که غالبا در همین حظیره و در جوار خاقانی مدفون هستند.

مقبره‌الشعرا قبلا با نام‌های حظیره‌الشعرا، حظیره‌القضاه، قبرستان سرخاب معروف و مشهور بوده است، اما متاسفانه گذشت روزگاران و مهمتر از آن حوادث طبیعی چون سیل و زلزله، شکل ظاهری آن را از بین برده و آثاری از مقابر این بزرگان بر جای نمانده است. چنانچه طباطبایی صاحب کتاب اولاد اطهار که در سال 1294 هجری قمری تالیف شده، نوشته است که به علت زلزله‌های بسیار، مخصوصا زلزله سال 1193 و بعد از آن در سال 1194 آثاری از آن به جای نمانده است. عزیز دولت‌آبادی در مقاله زلزله‌های تبریز درباره مزارات مقبره‌الشعرا نوشته‌ است: با کمال تاسف از مزارات شهریاران شعر و ادب مثل خاقانی شروانی، اسدی طوسی، ظهیر فاریابی، مجیرالدین بیلقانی، حکیم قطران تبریزی،شاهپور بن محمد اشهری سبزواری، خواجه همام تبریزی و..... کوچکترین نشانه و اثری نمی‌یابید. * بنای یادبود عظمت و تقدس خاک سرخاب به دلیل عارفان و شاعرانی که در آن مدفون هستند و نام ظاهری مقبره‌الشعرا که اثری از وجود خارجی آن نبود، جرقه‌ای بود، برای ساخت بنای یادبود این شاعران و عارفان سترگ، بنابراین در شهریور ماه 1350 هجری شمسی، آگهی دعوت به مسابقه طرح یادبود مقبره‌الشعرا به روزنامه‌های کیهان و اطلاعات و مجله یغما فرستاده شد و پس از طی مراحل اداری بالاخره طرح پیشنهادی غلامرضا فرزانمهر، انتخاب و عملیات عمرانی آن آغاز شد.

وجودنامه ده اینسان حیات ینین اوشاقلیق , گنجلیک , قوجالیق دوورونده موختلیف حاللارا دوشمه سی ییغجام شکیلده وئریلیر. اکثر وجودنامه لر اون بیر هیجالی قوشمادیر. اونون گرایلی فورمو دا ایلک دفعه عاشیق ولی میسکین طرفیندن دئییلمیشدیر.
اؤرنک

کوراوغلودان بیر وجودنامه نین قاشقایی واریانتی وئریلیر

اوچ یاشیندان بئش یاشینا واراندا

پتکدن سوزولن بالا دؤن رسن.

بئش یاشیندان اون یاشینا واراندا

غوْنچادان آچیلان گوله دؤنرسن

اون دؤردونده سئودا گلر باشینا

اون بئشینده بیر قیز گیرر دوشونه

چونکو واردین اییرمینجی یاشینا

بوز بولانلیق آزغین سئله دؤنرسن اوتوزوندا کهلیک کیمی سکرسن

قیلینج چالیب, آل قانلاری تؤکرسن

قیرخ یاشیندا ال حرامدان چکرسن

اؤردگی اوولانمیش گؤله دؤنرسن.

اللی سینده الیف قدین چکیلر

آلتمیشیندا جاوان بئلین بوکولر

یئتمیشینده تام دیشلرین تؤکولر

کروانی وورولموش یولا دؤنرسن.

سکسنینده سیری قونار دیزینه

دوقسانیندا غوبار چؤکر گؤزونه

کور اوغلو دئر: چونکو واردین یوزونه

اوجا داغ باشیندا کوْلا دؤنرسن.
قایناق

    تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی

 عاشیق شعری نین ان یایغین نوعو ساییلماقدادیر.گرایلی اوچون سایدیغیمیز اؤزللیک لرین هامیسی قوشمادا دا واردیر و اونلاری اساس فرقلندیرن جهت هیجالارین ساییندا و بؤلگوده دیر.

قوشمالاردا هر میصراعین اون بیر هیجاسی وار.میصراعلارین بؤلگوسونون ایکی فورمولو واردیر:

    بعضی قوشمالاردا:

11=4+4+3

    بیر پاراسیندا ایسه:

11=5+6

باشقا فرقلی جهت ایسه بودور کی گرایلی قوشمایا گؤره داها دا اویناق بیر عاشیق هاوالاریله ایفا اولونار.قوشمانین قوشا یارپاق ، آیاقلی قوشما ، گوللو قافیه و قوشما – موستزاد کیمی شکیللری واردیر.
اؤرنک

آشاغیدا عاشیق علسگردن بیر قوشما وئریلمیشدیر:

قوشمانین آدی : دوشدو

1 -چرشنبه گونونده، چشمه باشیندا

2 -گؤزلریم آلاگؤز جانانا دوشدو.

3 -آتدی موٍژگان اوخون، کئچدی سینه مدن

4 -قاداسی، بالاسی جانیما دوشدو.

5 -ایشارت ائیله دیم، دردیمی بیلدی

6 -هم چوخ گؤزل ایدی، هم اهل یدیلدی

7 -باشینی بولادی، گؤزوندن گولدو.

8 -گولنده قاداسی قانیما دوشدو.

9 -علسگرم هر علمدن حالییام

10 -دئدیم سن طبیبسن, من یارالییام.

11 -دئدی نیشانلییام، اؤزگه مالییام

12 -سیندی قول- قانادیم یانیما دوشدو.

بو قوشمادا دا 9- جو میصراع دا بؤلگو کلمه نین اورتاسینا دوشه رک پوزولموشدور:

علسگرم هر عل / میدن حالییام.
قایناق

    تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی
 

سال ۱۳۹۲ سال مار

زمان تحویل سال: ساعت ۱۴ و ۳۱ دقیقه و ۵۶ ثانیه روز چهارشنبه ۳۰ اسفند ۱۳۹۱ هجری شمسی

مطابق ۸ جمادی الاولی ۱۴۳۴ هجری قمری و ۲۰ مارس ۲۰۱۳ میلادی

برای دانلود تقویم 92 به فرمت Pdf اینجا را کلیک کنید.

برای دانلود تقویم طبیعت اینجا را کلیک کنید.

برای دانلود تقویم ماشین اینجا را کلیک کنید.

 منبع:  باشگاه خبرنگاران جوان

تپه باستانی حسنلو به همراه مهمترین اثر مکشوفه آن یعنی جام "زرین حسنلو" با قدمتی بیش از هشت هزار سال قبل از میلاد مسیح در نقده استان آذربایجان غربی نمادی از تاریخ کهن،این منطقه است.

                    

دهکده حسنلو را چند روستای دیگر مانند نگینی در بر گرفته‌اند و تپه‌های باستانی زیادی پیرامون تپه حسنلو را فرا گرفته‌است و گویا هنگام آبادی حسنلو و تمدن عظیمش تمدن‌های دیگری نیز با این تپه در تماس بوده و همدوره تمدن حسنلو به وجود آمده‌اند.

وجود تپه‌های باستانی دیگر حکایت از این دارد که اقوام ساکن در حسنلو با اقوام ساکن در تپه‌های اطرافش از یک تیره بوده و با هم داد و ستد و ارتباط داشته‌اند که از جمله این تپه‌ها می‌توان به تپه باستانی پسدلی، حاج فیروز، تابیه، عقرب تپه، تپه کوییک، میرآباد، ساخسی تپه، نظام آباد و محمدشاه که به فاصله‌های مختلف از یکدیگر و به فاصله دو کیلومتر تا شعاع 15 کیلومتر از تپه حسنلو قرار گرفته‌اند.

تپه حسنلو تپه بزرگ و مدوری به قطر تقریبی 285 تا 250 متر و ارتفاع 20 متر از سطح رودخانه گدار «گئدرچای» است، این تپه بین دو دهکده امین‌لو و حسنلو از طرف مغرب و مشرق قرار گرفته ‌است.


بر اساس داده‌های باستان‌شناسی این تپه در 10 دوره مورد سکونت قرار گرفته و ضخامت لایه‌های هر دوره معلوم است که دوره دهم که قدیمی‌ترین دوره سکونت حسنلو به حساب می‌آید، مربوط به هزاره ششم تا هزاره سوم قبل از میلاد است و این دوران از دوره ابتدایی سنگی آغاز و تا دوره باستانی، مادها و دوره اسلامی ادامه می‌یابد.

دورتا دور قلعه را دیواری به قطر سه متر و ارتفاع هفت متر فرا گرفته بوده و در سراسر این دیوار برج‌های مربع شکلی به فاصله‌های 30 متر از یکدیگر و به ابعاد 10 متر در 10 ساخته شده بود و ارتفاع برج‌ها به درستی معلوم نیست.

با احتساب هر 30 متر یک برج، تقریبا محل هفت برج در روی دیوار دفاعی قلعه روشن می‌شود و طرز قرار گرفتن برج‌ها در میان دیوارها طوری بوده که سه متر از طول برج داخل دیوار و پنج متر آن خارج دیوار و دو متر آن در سوی دیگر دیوار (داخل قلعه) قرار داشته و از این برج‌ها برای حفاظت قلعه استفاده می‌شده است.

در جانب ورودی حیاط، مجموعه‌ای از بناهایی مانند تالار بزرگ یا معبد و تعدادی اتاق‌های متصل و مربوط به هم قرار داشته و در این میان معبد بیش از دیگر بناها قابل توجه است این پرستشگاه یا معبد دارای سقف و ستون‌های چوبی بود و بیش از 30 متر طول و بیش از پنج متر عرض داشته است.

در دژ حسنلو، اتاق‌هایی نیز به انبار و آشپزخانه و اسلحه‌خانه اختصاص داشته ‌است از اسلحه‌خانه که معلوم نشده کارگاه اسلحه‌سازی یا محل نگهداری جنگ‌افزار بود، مقدار زیادی شمشیر و سه نیزه آهنی کشف شده ‌است.

در اطراف غربی حیاط، حدود ۱۵ باب اتاق بزرگ و کوچک وجود داشته و جام زرین حسنلو در یکی از اتاق‌های همین قسمت کشف شده ‌است.

بناهای شمالی حیاط مرکزی گویای جایگاه ویژه زنان و کنیزان بوده ‌است چون در این قسمت مقدار زیادی جعبه‌های ویژه نگهداری وسایل آرایشی چون سرمه دان و وسمه دان استخوانی یافت شده ‌است.

از تپه باستانی حسنلو در سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۵۸ طی حفاری‌های باستان‌شناسان ایرانی و آمریکایی انواع و اقسام ابزار و ادوات جنگی مانند شمشیر، خنجر، نیزه، سرنیزه‌هایی از جنس مفرغ و آهن به همراه هزاران ظروف سفالی و اشیای استخوانی سنگی سفالی، شیشه‌ای و فلزی گوناگون که هر یک دارای ارزش تاریخی، باستانی و هنری هستند، کشف شده ‌است که در موزه‌های ایران باستان، آمریکا، فرانسه و دیگر کشورهای جهان نگهداری می‌شود.

در سال 1336 کاوش علمی و تخصصی تپه باستانی حسنلو را هیئت حفاری و کاوش مشترک ایرانی -آمریکایی آغاز کرد و در این حفاری و کاوش، از خرابه ها شهر، دژی از زیر خاک بیرون آمد که به عقیده باستان شناسان متعلق به قوم "ماننا" است.دیوارهای این بناها و منازل و معابد آن با پایه های سنگی ساخته شده و در بالای آنها از آجرهای بزرگی به طول،40 عرض 23 سانتیمتر و ضخامت 14 سانتیمتر استفاده شده است. در قسمت حفاری شده این تپه، ویرانه های شهر یا دژی دیده می شود که از دو بخش عمده تشکیل شده است.

تپه باستانی حسنلو یکی از مهمترین اماکن باستانی و تاریخی ایران و جهان به شمار می رود و باستان شناسان ایرانی و خارجی قدمت آن را حدود 800 تا 1400 سال قبل از میلاد تخمین زده اند. حدس دیگر آن است که آثار مربوط به ویرانه های تپه حسنلو در 700 یا 650 سال قبل از میلاد به آتش کشیده شده است.

جام زرین حسنلو

مهمترین اثر مکشوفه تپه باستانی حسنلو که اهمیت ویژه ای در جهان و باستان شناسی دارد، جام طلایی حسنلو است. وزن این جام 950 گرم، بلندای آن 21 سانتیمتر، قطر آن 25 سانتیمتر و محیط لبه آن 61 سانتیمتر است و در موزه ایران باستان تهران نگهداری می شود.
  
این جام اثر کاملا خیره کننده ای است، زیرا بیش از حد ظریف کاری داشته و فاقد ترکیب مجلل است.

قدمت جام طلایی کشف شده از تپه حسنلو در حدود 800 سال قبل از میلاد مسیح است، بر روی بدنه این جام معروف، نقش های بسیاری حک شده است که احتمالا داستان حماسی را روایت می کنند.

بایاتی لار تورک فولکولوروندا، چوخ دویغولو درین معنالی ، فلسفی ، اخلاقی ، اجتماعی فیكیرلر ایفاده ائدن قیسا ، ییغیجام كیچیك شعر پارچالاریدیر. بایاتی ان چوخ حس له ، هیجان‌لا اینسانلارین داخلی اضطرابلاری ایله علاقه دار یارانیر.

      اؤرنک لر
    
    عاشیغین هاراییندان

    ائل یاتماز هاراییندان

    گونده بیر كرپیچ دوشور

    عؤمرومون ساراییندان
   
    یاتمیش ایدیم اویاندیم

    درده ، غمه بویاندیم

    داش اولسایدیم ، اریردیم

    اینسانیدیم دایاندیم
   
     بو داغین قاری منم

    گون وورسا اریمنم

    یوز ایل تورپاقدا یاتسام

    عاشقم چورو منم

    سئوگیلی بایاتی لار

    آراز اوسته ، بوز اوسته

    كباب یانار كؤز اوسته

    قوی منی اؤلدورسونلر

    بیر آلا گؤز قیز اوسته

   

    حیطلری گولبسر

    دولانایدیم سربه سر

    من سنی چوخ سئویرم،

    سن منی بیر موختصر.
   
    گئدیرم اوًلكه سندن،

    قورخورام یول كسندن.

    قوللارین سال بوینوما ،

    آیریلدیم بلكه سندن.
   
    بو گلن یار اولایدی،

    الینده نار اولایدی

    ایكیمیز بیر كوًینكده ،

    یاخاسی دار اولایدی.
  
بایاتیلاریمیزدا وطنه محبت ، اساس موضوعلاردان بیریدیر:

    عزیزیم وطن یاخشی

    كؤینگی كتان یاخشی

    گزمگه غربت اؤلكه

    اؤلمگه وطن یاخشی

  

ظولمه ، عدالت سیزلیگه قارشی چیخماق دا بیر چوخ بایاتیلارین مضمونونو تعیین ائدیر:

    عزیزیم خان ائیلر

    خان دیوانین خان ائیلر

    بیر باشا ایكی یومروق

    اونو آنجاق خان ائیلر

 

باشقا موضوعلاردا غربت دن و فلك دن شكایت ، حكمتلی سؤزلر ، حقیقی دوستدان تعریف ، مرد اینسانلاری اؤیمك ، نامردلری ، یاغی دوشمنلری قارغیماق و ... دیر.

بایاتی دؤرد میصراع دان تشكیل اولموش بیر شعردیر . بایاتینین هر میصراعی 7 هیجا دیر. اوٍچونجو میصراعین قافیه سی آزاد دیر. آنجاق بیرینجی ، ایكینجی و دؤردوجو میصراعلار بیر - بیر لریله قافیه لنیرلر.

    هارای ارشه لی یاندیم،

    گول –بنؤوشه لی یاندیم.

    بو عالمه اود دوشدو،

    من تاماشالی یاندیم
   
    من بو باغا گلمیشم،

    یاغا-یاغا گلمیشم.

    گتیرمیشم دردیمی

    آغلاماغا گلمیشم

   

بیر چوخ بایاتیلاردا جیناسدان استفاده اولور. بایاتینین اصل سؤزو ایكی سون میصراعدا دئیلیر. ایلك ایكی میصراعدا بیر یا ایكی تصویر یاخود مستقل بیر سؤزلر وار كی ، اودا سون میصراعلار اوٍچون زمینه یارادیر . بایاتی فورموندا باشقا فولكلور نوعلاری دا وار ، ماهنیلاریمیزین بیرچوخو بایاتیدان عیبارتدیر. لایلالار آغیلار ، سایاچی سؤزلرینده ده بایاتی فورموندان ایستیفاده اولونموشدور.

    باشقا اؤرنكلر:

    گیردیم باغا گیلاسا،

    الیمده گوموش كاسا.

    من اوخورام بایاتی

    یار گله قولاق آسا.
    
    حیتینده موو گولو،

    آلما گولو موو گولو.

    ییخیلسین آرا دووار،

    سنلن اولاق سووگولو.
   
    باغیندا آلما گوزل،

    نار گوًزل ، آلما گوًزل.

    آختاریب ،تاپاجاقلار،

    گیزلینده قالما گوًزل.
   
    آغ آلما ، قیزیل آلما،

    یوللارا دوزول آلما.

    چیركین آل اصیل اولسون،

    بد اصیل گوًزل آلما.
  
    عزیزیم آلما قالا،

    بوشقابا آلما قالا.

    من سنی گیزلی سئودیم

    كیم سالدی قال ماقالا؟
  
    من عاشیغام اویان گول

    اویان بولبول، اویان گول..

    قوربان اوخومار گوًزه

    آچ گوًزلرین،اویان گول.
  
    آلمایام خورجوندایام

    قارالار بورجوندایام.

    ائل بیلیر،عالم بیلیر،

    من سنین آردینجایام.
  
    عزیزینم آلمادی،

    یاناخلاری آلمادی.

    قویما دوسلاریم دئسین :

    بیر یار سئودی آلمادی.
  
    یار گولون تئله باغلار،

    كمرین بئله باغلار.

    بولبول اوخور،گول آچیر،

    یاشاسین بئله باغلار.

قایناق

تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی*

جمهوری آذربایجان (Azərbaycan Respublikası)‏ بزرگترین کشور قفقاز و در گذرگاه اروپا و آسیای جنوب غربی و در کنار دریای خزر قرار دارد.پایتخت این کشور باکو و با کشورهای ایران در جنوب، ارمنستان و ترکیه در غرب، گرجستان در شمال غربی و روسیه در شمال همسایه است. همچنین این کشور دارای مرز آبی با کشورهای ترکمنستان و قزاقستان در کناره دریای خزر است. جمعیت آذربایجان در سال 2012 حدود 9.235 میلیون نفر بوده ‌است.

این کشور در سال 1991 استقلال خود را از شوروی سابق بازیافت. اکثریت مردم این کشور مسلمان شیعه و زبان رسمی نیز آذربایجانی است.

نوع حکومت جمهوری آذربایجان، ریاست جمهوری با پارلمان چند حزبی و یک مجلس قانون‌گذاری است و در سال 2001 به عضویت شورای اروپا درآمد.

به واسطه پیشینه و مشترکات فرهنگی تاریخی و مذهبی آذربایجان و ایران روابط 2 کشور از ابتدای استقلال این کشور در سطح بالایی بود و همچنان ادامه دارد.

به همین منظور و به دلیل تحولات اخیر در سطح منطقه و روابط 2 کشور،با سفیر این کشور در تهران مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم که در زیر می‌خوانید:

*در دنیای امروز هیچ 2 کشوری یافت نمی‌شود که تا این حد مشترکات داشته باشند

جوانشیر آخوندوف سفیر جمهوری آذربایجان در تهران در خصوص روابط کشورش با ایران عنوان کرد: در دنیای امروز هیچ 2 کشوری را نمی‌توانیم پیدا کنیم که مانند ایران و آذربایجان از نظر فرهنگی، مذهبی،‌آداب و رسوم، تاریخی و حتی جغرافیایی به هم نزدیک باشند. بخش اعظمی از مردم ایران ترک زبان هستند و این نشان می‌دهد که ما تا چه حد مشترکات با هم داریم.

وی با اشاره به وضعیت اقتصادی کشورش تصریح کرد: آذربایجان امروز با 20 سال پیش تفاوت فاحشی پیدا کرده است. در سال 2012 تولید ناخالص داخلی 64 میلیارد دلار بوده است، یعنی به ازای هر آذربایجانی 7 هزار دلار می‌شود. در این سال رشد تولیدات غیر نفتی ما 9.4 بوده و از 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری 13 میلیارد داخلی و 7 میلیارد خارجی بوده است.

بر اساس آمار سازمان جهانی، جمهوری آذربایجان در بین کشورهای در حال پیشرفت جهان در رتبه سی و پنجم و در بین کشورهای مشترک‌المنافع در رتبه اول قرار دارد. ما برای جذب سرمایه و سرمایه گذاران خارجی سیستم اداری اختصاصی تعریف کرده‌ایم که سرمایه گذاران به راحتی و بدون درگیری با بوروکراسی اداری کارهای خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهند.

*در زمان استقلال بودجه بسیار جزئی در خزانه وجود داشت

سفیر آذربایجان در تهران با اشاره به تاریخ استقلال کشورش از شوروی سابق گفت: بودجه بسیار جزئی در خزانه وجود داشت و شرایط بسیار سخت و پیچیده‌ای بر کشور حاکم بود. از نظر نظامی پادگان، سلاح و ارتشی نداشتیم، حتی سلاح را از پلیس‌هایمان گرفته بودند چون ما مسلمان بودیم و به همین دلیل بود که 20 درصد از خاک ما از سوی ارمنستان اشغال شد و یک میلیون آذربایجانی آواره شدند. 35 هزار ارمنی ساکن آذربایجان همچنان در کشور ما زندگی می‌کنند، لیکن در ارمنستان حتی یک نفر مسلمان آذربایجانی وجود ندارد. این موضوع نشاندهنده وقوع پاکسازی قومی در ارمنستان می‌باشد.

وی با اشاره به جنگ قره‌باغ افزود:‌ در قره‌باغ مساجد، امامزاده، آثار باستانی و تاریخی زیادی داشتیم که اشغالگران همه آنها را با خاک یکسان کردند. حتی اسامی مناطق را نه تنها در قره‌باغ، بلکه در جمهوری ارمنستان که از نظر تاریخی مسلمان‌نشین بوده است، تغییر دادند تا اثری از فرهنگ ما در آنجا نباشد حتی مسجد باشکوه شاه عباس در شهر شوشا تبدیل به اصطبل شده است. 

آخوندوف در خصوص حل مسئله قره باغ گفت: قره‌باغ سرزمین ازلی و ابدی آذربایجان است و از نظر من در حقیقت قره‌باغ بخشی از سرزمین‌های دنیای اسلام است. تاکنون 4 قطعنامه از سوی سازمان ملل برای خروج اشغالگران از این سرزمین تصویب شده است و در نشست جنبش عدم تعهد در تهران نیز اعلام شد که قره‌باغ بخشی از سرزمین آذربایجان است و این مسئله برای ما مهم بود، چرا که در ایران به تصویب رسید. 

*ترجیح می‌دهیم موضوع قره باغ از راه دیپلماتیک حل شود 

سفیر آذربایجان در تهران گفت: امروز ارتش، (نیروی هوایی و زمینی) قوی داریم و می‌توانیم سرزمین‌های اشغالی خود را آزاد کنیم. ما امروز صنایع نظامی داریم و بودجه نظامی کشور سالانه سه و نیم میلیارد دلار می‌باشد، لیکن می‌توانستیم این رقم را برای رفاه مردم منطقه صرف کنیم. با این حال ما نمی‌خواهیم جنگ و خونریزی راه بیافتد. ترجیح می‌دهیم این مسائل از راه دیپلماتیک حل شود. 

وی با اشاره به تلاش‌های گروه مینسک گفت: با اینکه نشست‌های مختلف برگزار شده است؛ اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است. ما از سازمان‌های بین‌المللی این درخواست را داریم که اشغالگران را وادار به تبعیت از قطعنامه‌های سازمان ملل کنند. 

آخوندوف در خصوص نقش ایران در حل این بحران گفت: زمانی که به تازگی به ایران آمده بودم طرف ایرانی از من خواست که نشستی برای حل موضوع قره باغ برگزار شود من نیز این پیشنهاد را به باکو انتقال دادم و کشورم اعلام کرد که حاضریم گفت‌وگو کنیم، اما متاسفانه طرف ارمنی قبول نکرد. 

*موافقیم که هر چه زودتر رژیم حقوقی دریای خزر مشخص شود 

وی در خصوص رژیم حقوقی دریای خزر گفت: در آخرین نشستی که در ترکمنستان برگزار شد، بر ادامه کارهای کارشناسی و حقوقی تاکید شد و در این نشست یک سند زیست محیطی نیز به امضای طرفین رسید. ما موافقیم که هر چه زودتر این مسئله حل شود، اما می‌دانید که مسائل حقوقی زمان‌بر است. 

آخوندوف در مورد سفرهای توریستی بین آذربایجان و ایران گفت: هر ساله و به خصوص در تعطیلات عید نوروز ایرانیان زیادی را پذیرا هستیم. هموطنان من نیز در قالب توریست پزشکی و زیارتی به ایران سفر می‌کنند. کشورم قصد دارد در نمایشگاه بین‌المللی جهانگردی که به زودی در ایران برگزار خواهد شد با هیئتی بزرگ به سرپرستی معاون وزیر شرکت کند. تلاش داریم تا شرایط را برای سفر آذربایجانی‌ها به ایران را به منظور بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی و باستانی تشویق کنیم. همچنین قصد داریم اماکن زیبا و توریستی کشورمان را نیز به ایرانیان معرفی کنیم. به طور مثال ما محلی در گنجه داریم که نفت درمانی آن در جهان بی‌نظیر است و برای درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. 

*نه به عنوان سفیر، بلکه به عنوان یک شیعه مسلمان با مراجع قم دیدار کردم 

وی در خصوص تبادلات علمی، دانشگاهی و دانشجویی با ایران گفت: پزشکان ایرانی بسیار متبحر هستند و ما تلاش داریم تا از تجربیات آنها استفاده کنیم، در بخش دانشجویی علاوه بر دانشگاه‌ها در حوزه‌های مشهد و قم طلبه داریم. من خود نیز به عنوان یک شیعه مسلمان با سفر به قم با مراجع تقلید دیدار و گفت‌وگو کردم و از این موضوع بسیار خوشحالم. 

* در کشورم، در عرض 20 سال دوهزار مسجد ساخته و بازسازی شده است 

سفیر آذربایجان در ایران در خصوص تنش‌های رسانه‌ای که مدتی بین 2 کشور ایجاد شده بود، گفت: در ایران نیز مانند کشور من گروه‌های مختلف فکری وجود دارند، اما من بارها گفته‌ام و امروز هم می‌گویم که اگر کسی از اصحاب رسانه سؤالی دارد، از من بپرسد. در اینجا اعلام می‌کنم در کشور من و در عرض 20 سال دوهزار مسجد ساخته شده است. امام‌زاده‌های زیادی بازسازی شدند که در زمان شوروی سابق با خاک یکسان شده بود و این مردم بودند که محل و آثاری از آنها را پنهان کرده بودند و زمانی که کشورمان مستقل شد با کمک و حمایت دولت توانستیم مجددا آنها را بنا کنیم. 

آخوندوف گفت: مردم و حکومت در آذربایجان برای بنا کردن این امامزاده‌ها و مساجد هزینه کردند. به طور مثال بنیاد ریاست جمهوری ما 6 میلیون دلار برای بازسازی یکی از قدیمی‌ترین مساجد هزینه کرده است. ایران برادر ما است، زمانی که مسجد شاه عباس در قره باغ تبدیل به اصطبل شد، ما انتظار داشتیم که افکار عمومی ایران در رابطه با مساجد تخریب شده در قره‌باغ و جمهوری ارمنستان مواضع خود را اعلام کنند. هر چند که ما با حمایت و از طریق یونسکو به دنبال بررسی وضعیت و نجات آثار تاریخی، باستانی و مذهبی خود در مناطق اشغالی هستیم. در حال حاضر معاونت این کمیته یونسکو در پاریس که وظیفه بررسی و حفظ آثار تاریخی و باستانی در زمان جنگ را بر عهده دارد، به آذربایجان داده شده است و ما به هر شکل ممکن به دنبال رسیدگی به این مسائل هستیم. معتقدیم که نباید در زمان جنگ آثار باستانی و تاریخی و مذهبی ویران شود. 

*صداقت خود را به ایران نشان داده‌ایم

سفیر آذربایجان در ایران در خصوص اخبار خرید سلاح از رژیم صهیونیستی و آمریکا گفت: ما با کشورهای مختلف ارتباط داریم و سلاح هم وارد می‌کنیم. بخشی از خاک کشورمان اشغال شده است و ما برای آزادی آن تلاش می‌کنیم. بر اساس قوانین جامعه ملل اگر سرزمین هر کشوری اشغال شود این حق وجود دارد که سرزمین خود را آزاد کند. من این حاشیه سازی‌ها را رد و عنوان می‌کنم که صداقت خود را به ایران نشان داده‌ایم و وزیر دفاع ما نیز در آخرین سفر خود به تهران نظر خود را بیان کرد. ما در اسرائیل سفارت نداریم و همچنین سفارت فلسطین در آذربایجان افتتاح شده است.

ادامه دارد...

منبع خبر:farsnews.com/newstext.php

گرایلی – هر میصراعیندا سکگیز هیجاسی اولان و بیر نئچه دؤرد میصراعلی بندلردن اولوشان عاشیق شعری دیر. گرایلی نین جیغالی، ساللاما ، ناغاراتلی ، قایتارما ، دیل دؤنمز کیمی شکیللری واردیر.

گرایلی نین باشقا اؤنملی اؤزل لیکلری بونلاردان عیبارتدیر:

    گرایلی نین ان آزی اوچ بندی و معمولا بئش بندی واردیر.

    گرایلی دا قافیه دوزولوشو آشاغیداکی فورمدا اولور:

    x/a/x/a

   

    b/b/b/a

   

    c/c/c/a

   

    d/d/d/a

   

    سون بندده شعری قوشان شاعیرین ویا عاشیغین آدی گلیر.

گرایلی نین میصراعلاری نین بولگؤسو آشاغیداکی مودلده دیر:

8=4+4

دئمک هر سکگیز هیجالی میصراع ایکی 4 هیجالی کلمه یادا کلمه لردن اولوشموشدور.آنجاق بونو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی بؤلگو یاخود تقطیع قایداسی باشقا یوخاریدا سایدیغیمیر قایدالار قدر قاچینیلماز دئییل و عاشیغین میصراعلاردا بؤلگو قایداسینی پوزماغا ایختیاری چاتیر.
اؤرنک

گرایلی شعر فورماسیندان اورنک اوچون عاشیق قوربانی و خسته قاسیمدان ایکی شعر وئریلیر:

بیرینجی اؤرنک : دولانا , دولانا

1 – آلچاق یئردن دومان قالخار

2 – داغی دولانا, دولانا

3 – گؤی اوزونو آلار بولود

4 – ماهی دولانا, دولانا

5 – کیمی آغا , کیمی نؤکر

6 – نؤکر اولان جفا چکر

7 – بولبول آغلار قان یاش توکر

8 – باغی دولانا, دولانا

9 – قوربانی مورادا یئتدی

10 – جانان گلدی بوندان اؤتدو

11 – نوبات گلدی منه یئتدی

ساقی دولانا, دولانا

ایکینجی اؤرنک : سونالار کیمی

1 – نه باخیرسان اوغرون- اوغرون

2 – منه بیگان الر کیمی.

3 – دوروم دولانیم باشینا

4 – شاما پروانا لر کیمی.

5 – دوست قاپیسیندا دوستاغام

6 – تئللرینه چوخ موشتاغام

7 – یار الیندن دویون داغام

8 – داغداکی لالالار کیمی.

9 – خسته قاسیم تیکمه داشلی

10 – گؤنلو غملی, گؤزو یاشلی

11 – گؤلدن اوچدو یاشیل باشلی

12 – سیلکیندی سونالار کیمی.

گؤروندوگو کیمی بو سون گرایلیلارد ادا ایلک بندین 2- جی و 4- جو میصراعلار بیر- بیریله قافیه لنمیشدیر. باشقا بندلرین سون میصراعی دا عینی قافیه ده دوزولموشدور:

داغی دولانا، دولانا / ماهی دولانا، دولانا / باغی دولانا، دولانا / ساقی دولانا، دولانا / بیگانالار کیمی/ پروانالار کیمی/ لالالار کیمی/ سونالار کیمی.

ایلک بندین 1- جی و 3- جو میصراعلاری قافیه باخیمیندان آزاد دیر. باشقا بندلرین ایلکین اوچ میصراعی عینی قافیه ده دیر .

نؤکر/ چکر/ تؤکر , یئتدی/ اؤتدو/ یئتدی

دوستاغام/ موشتاغام / داغام , داشلی/ یاشلی / باشلی.

بؤلگو باخیمیندان گؤروندوگو کیمی ایلک شعرین 9- جو میصراعیندا , هم ده بندلرین سون میصراعلاریندا بؤلگو پوزولموشدور:

قوربانی مو / رادا یئتدی

باغی دولا / نا ، دولانا

سونالار کیمی شعرینده ایسه 2- جی ، 3- جو ، 4- جو ، 5- جی ، 8- جی و 12 – جی میصراعلاردا بؤلگو قایداسی پوزولموشدور


قایناق

    تورک خلق ادبیاتی – یازان: علیرضا صرّافی

 استقبال چشمگیر شاعران و نویسندگان شهرهای بزرگ و کوچک کشور از دومین جایزه ادبی تبریز .

دبیر دومین جایزه ادبی تبریز : پس از برگزاری نخستین دوره جایزه ادبی تبریز و دریافت و داوری آثار ادبی هنرمندان سراسر کشور، دومین جشنواره با رویکرد رفع اشکالات و کاستی‌های دوره اول این جایزه ادبی اعلام فراخوان داد.

مهرنگ گفت: این دوره از جایزه ادبی تبریز تاکنون پذیرای بیش از 210 قطعه شعر و 285 قطعه داستان با مضامین مختلف بوده است و تعدادی از این آثار در هر دو قالب شعر و داستان طبق اعلام فراخوان به زبان ترکی به رشته تحریر در آمده‌اند.

وی افزود: با توجه به تجربه جشنواره‌های مختلف و همچنین نخستین دوره همین جایزه، پیش‌بینی می‌شود در روزهای پایانی تعیین شده برای ارسال آثار، دبیرخانه جایزه ادبی شاهد دریافت تعداد بسیار زیادی از آثار ادبی هموطنان باشد.

مهرنگ همچنین مشارکت گسترده هموطنان از شهرهای دور و نزدیک را مایه دلگرمی ستاد برگزاری دانست و گفت: دریافت آثاری از هنرمندان کشور از سواحل دریای خزر تا مرزنشینان خوزستانی و هموطنان سیستانی و مردم خونگرم لرستانی و مشهدی و بوشهری و تهرانی که هم در بخش آزاد آثار خود را ارسال کرده‌اند و هم در خصوص شهر تبریز داستان‌ها و اشعارشان را به رشته تحریر در آورده‌اند، نشان داد که پیش‌بینی برگزار کنندگان در خصوص جلب مشارکت این جایزه بی‌دلیل نبوده است.

دبیر دومین جایزه ادبی تبریز با اشاره به داوری آثار ارسالی گفت: در تلاشیم برای داوری این جایزه از اساتید بنام و هنرمند شهر تبریز بهره بگیریم و در این زمینه هم معرف شهر تبریز باشیم.

وی خاطرنشان کرد: شاعران و نویسندگان سراسر کشور می توانند تا 7 بهمن ماه سال‌جاری آثار خود را با توجه به شرایط مندرج در فراخوان جایزه، آثار خود را به نحو مقتضی به دبیرخانه ارسال کنند.

حسینه یئرلرآغلار،گویلرآغلار     بتول ومرتضی،پیغمبرآغلار

دیداروه گلدیم حسین              جان تاپدیم دینجلدیم

بودم غنیمتدورمنه                   شایدسحراولدوم حسین

هجرونده قوی غوغا سالیم        ایوای دیوم لایلای چالیم

قانه دونوبدورگوزیاشیم             لایلای کفن سیز قارداشیم

من عاشقم آواریم                  غم یولونون رهواریم

اللی بش ایلدور عشقوون        ویلانیم ،بیماریم

شامه دونوب گونلرمنه             حیات اولوب محشرمنه

سندن قالان نشانه دی           باشداقرامعجرمنه

ساچ گوزلدی هورونمگه           چمن یاشیل بورونمگه

قدی کمان باجون گلوب           قبرون اوسته سورونمگه

یول یولداشی غمدورمنه          گوزیاشی شبنمدورمنه

بوغصه لی زیارتون                  آیری بیر عالمدورمنه

اوره گیمه اودسالمیشام           یورولموشام،قوجالمیشام

ننم توخویان کوینگی               قاتل الیندن آلمیشام

سوجالاناربیراهیه                    گورخویارانارماهیه

گوزوم فدا عطشان ئولن           سینونده کی شش ماهیه

آرزی گولون بیتیرمیشم            گول شه نینه یتیرمیشم

سن تاپشوران قیزیل گولو         سینم اوستن ایتیرمیشم

غم قصه می کاشانه ده           یازدیم پرپروانه ده

زهرا باخیش رقیه وی               دفن ایلدیم ویرانه ده

بلبل چمن تاپانمادی               غریب وطن تاپانمادی

سویگولوون جنازه سی           بیرآغ کفن تاپانمادی

خبرگزاری فارس: معاون امور معدن سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی گفت: خروج سنگ‌های تزئینی از آذربایجان‌غربی به دلیل نبود کارخانه‌های فراوری یکی از مشکلات و دغدغه مسئولان این استان است.

اکبر طاهری در جلسه بررسی مشکلات معدنکاران خوی که با حضور رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت خوی و فرماندار این شهرستان در محل فرمانداری خوی برگزار شد، اظهار داشت: تامین زیرساخت‌های معدنی از مواردی است که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است.

این مسئول با اشاره به دغدغه مسئولان در زمینه خروج سنگ‌های تزئینی از استان به دلیل نبود کارخانه‌های فرآوری این نوع شنگ‌ها، تصریح کرد: برای این منظور با صدور مجوز پنج واحد فراوری سنگ‌های معدنی در استان موافقت به عمل آمده است.

معاون امور معدن سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با اشاره به ظرفیت این کارخانه‌ها، متذکر شد: هر یک از این کارخانه‌ها پس از بهره‌برداری ظرفیت فرآوری یک میلیون مترمربع را دارند.

طاهری در پایان خاطر نشان کرد: امید است با بهره‌برداری از این واحدها سنگ‌های تزئینی استان در داخل استان فراوری شوند.

در حال حاضر 260 کارخانه معدن در آذربایجان‌غربی فعال است.

درصورت احداث کارخانه های فرآوری مشکل اشتغال بسیاری ازجوانان استان آذربایجان غربی حل خواهدشد.